Paĝ'o'j
El La
Flandr'a Literatur'o

Kolekt'it'a'j kaj traduk'it'a'j

De
D^ro Maurice SEYNAEVE
kaj
D^ro Raym. Van MELCKEBEKE.

Bruĝ'o (Belg'uj'o),
El'don'ist'o: A.-J. WITTERYCK
Nouvelle Promen'ad'e, 4.

Al
Ni'a Majstr'o D^ro L. ZAMENHOF,
Al
S^oj de BEAUFRONT kaj
Komand'ant'o Ch. LEMAIRE,
Apostol'o'j De Esperant'o,
La Jen'a'n Verk'o'n Ni Dank'em'e Dediĉ'as.

La Belg'a Literatur'o, ĉar Belg'uj'o divid'iĝ'as en franc'a'n kaj flandr'a'n part'o'j'n, konsist'as el franc'a'j kaj flandr'a'j verk'o'j.

La inter'rilat'o'j'n de la flandr'a'j kaj holandaj verk'ist'o'j kiu'j kun'e, uz'ant'e la sam'a'n lingv'o'n, don'as la Nederland'an Literatur'o'n, oni vid'os sur la sekv'ant'a'j paĝ'o'j.

Prezent'ant'e la jen'a'n libr'o'n al la Esperant'ist'ar'o, ni cel'as kon'ig'i al ĝi en manier'o iom plen'a la kon'ind'a'n flandr'a'n literatur'o'n. Jam, el divers'a'j flank'o'j kaj precip'e en la nun'a temp'o, oni pres'ig'is traduk'aĵ'o'j'n el apart'a'j verk'ist'o'j sed, neniam ĝis nun, oni publik'ig'is ar'o'n da fragment'o'j el sam'naci'a'j literatur'ist'o'j, ar'o'n kapabl'a'n kon'ig'i, kio'n ne pov'is far'i apart'a'j traduk'aĵ'o'j, la esenc'o'n, la em'o'j'n, la ec'o'j'n de ia naci'a literatur'o.

Ni'a verk'o neniel cel'as montr'i plen'a'n vid'aĵ'o'n de la flandr'a literatur'o, neniel cel'as prezent'i ĉiu'j'n kon'ind'a'j'n verk'ist'o'j'n, eĉ neniel cel'as prezent'i ĉiu'j'n plej bon'a'j'n: ĝi elekt'is ĉiu'spec'a'j'n verk'ist'o'j'n, precip'e inter tiu'j kies fam'o'n jam firm'ig'is la kritik'o kaj la temp'o, sed ankaŭ inter la nun'a'j plej jun'a'j literatur'ist'o'j.

La traduk'int'o'j plej zorg'e klopod'is por traduk'i kiel ebl'e plej laŭ'vort'e la flandr'a'j'n fragment'o'j'n, tiel proz'a'j'n kiel poezi'a'j'n.

La Esperant'a vers'o'farad'o pov'as uz'i ĉiu'spec'a'j'n takt'o'j'n de la ritm'o kaj, en ĉi tiu rilat'o, ĝi al'proksim'iĝ'as plej mult'e al la plej harmoni'a'j lingv'o'j; sed, pro la esenc'o mem de ni'a lingv'o, ĝi mult'e pli mal'facil'e, precip'e en la traduk'ad'o, pov'as uz'i la rim'o'j'n: tio est'as tut'e sen'grav'a ĉar la ritm'o tre'eg'e super'as la rim'o'n kaj neniel bezon'as ĝi'n.

En ĉi tiu libr'o, la vers'aĵ'o'j est'as ĝeneral'e verk'it'a'j laŭ ritm'o simil'a, eĉ kelk'a'foj'e tut'e ident'a al la ritm'o de la original'o sed, nur en kelk'a'j vers'aĵ'o'j, oni en'tut'e aŭ du'on'e uz'is la rim'o'n.

La literatur'ist'o'j, kies verk'o'j'n ni ĉi tie traduk'is, akcept'u ni'a'n sincer'a'n dank'o'n tial ke ili afabl'e permes'is al ni la traduk'o'n de si'a'j verk'o'j.

Ankaŭ ni plezur'e esprim'as ni'a'j'n plej kor'a'j'n dank'sent'o'j'n al ĉiu'j kiu'j help'is ni'n por la kolekt'ad'o de ĉi tiu'j paĝ'o'j. Special'e ni dank'as sinjor'o'j'n A. Cassiers, L. Cogen, J. Goorieckx, L. Lucas, A. kaj D^ro W. Van der Biest, W. Van Eeckhout, O. Van Schoor, kiu'j ag'em'e kun'labor'is.

Ni esper'as ke, laŭ ni'a unu'a ekzempl'o, fremd'land'a'j sam'ide'an'o'j donac'os la esperant'ist'ar'o'n per simil'a'j kolekt'o'j el mal'mult'e kon'at'a'j literatur'o'j.

Se ni'a verk'o pov'us dis'kon'ig'i en la fremd'a'j land'o'j ni'a'n bel'a'n Flandr'a'n Literatur'o'n kaj ankaŭ klar'e montr'i tiel en Belg'uj'o kiel ekster'land'e kiom mult'e util'os en la literatur'o ni'a lingv'o inter'naci'a, ni'a'j kun'labor'ant'o'j kaj ni est'us cert'e ating'int'a'j tre kontent'ig'a'n rezultat'o'n.

D^ro M. Seynaeve
D^ro Raym. Van Melckebeke.

La 1^an de Aŭgust'o 1904.

La de'ven'o de la Nederlanda Literatur'o, kies mal'long'a'n pri'skrib'o'n ni intenc'as ĉi tie verk'i, datum'iĝ'as je la XII^a jar'cent'o.

En ni'a'j flandr'a'j provinc'o'j ĝi komenc'e mal'volv'iĝ'as en form'o de epope'o aŭ de kavalir'temp'a roman'o kaj post'e de fabel'o.

La XIV^a jar'cent'o al'port'is al ni si'a'j'n rapsod'o'j'n kiu'j son'ig'is la am'a'j'n kant'o'j'n ĉe l’ princ'a'j palac'o'j kaj ĉe la land'sinjor'a'j kastel'o'j.

Al'ven'is la Burgundi'a epok'o: est'as la jar'cent'o kiam la komerc'a'j inter'rilat'o'j prezent'as al la hom'a ag'em'o nov'a'n labor'ej'o'n; rapid'e la Flandr'an'o'j ek'kapt'as la komerc'ad'o'n; Antverpeno baldaŭ far'iĝ'as centr'o por la inter'naci'a'j rilat'o'j kaj, ĉe la Bruĝ'a vend'o'plac'o, si'n inter'renkont'as ĉiu'j Eŭrop'a'j popol'o'j: est'as grand'a, post'e grand'eg'a riĉ'ec'o en ni'a'j provinc'o'j.

Sed tiu'n prosper'ec'o'n ne ĝu'is ĉiu'j laŭ sam'a mezur'o: la hom'a'j klas'o'j pli mult'e, pli mal'konfuz'e dis'iĝ'is: el tio de'ven'is afekt'ad'o, montr'ad'o de scienc'a'j kon'o'j per kiu'j la riĉ'a'j klas'o'j cel'is, en la literatur'o, diferenc'i de la popol'o kaj kiu'j mal'ebl'ig'as ĉi'a'n natur'a'n, simpl'a'n kaj original'a'n verk'o'n; est'as la temp'o de l’ «Retor'ik'a'j Societ'o'j[1]» kiu'j, pretekst'ant'e pli'pur'ig'o'n de la lingv'o, long'a'temp'e sufok'is ĉi'a'n poezi'a'n inspir'aĵ'o'n, kun'lig'int'e la natur'a'n em'o'n per si'a'j sen'raci'a'j kaj mal'larĝ'a'j regul'o'j.

Ĝis nun la Nederlanda Literatur'o hav'is si'a'n ĉef'a'n sid'ej'o'n en ni'a'j flandr'a'j provinc'o'j; sed, je l’ mez'o de l’ XVI^a jar'cent'o, sekv'e de l’ religi'a'j milit'o'j, mult'o da literatur'a'j eminent'ul'o'j migr'is al la Nord'o, dezir'ant'e pli da sen'danĝer'ec'o kaj da liber'ec'o: la literatur'a centr'o ali'lok'iĝ'is. Ceter'e, la komerc'o ŝajn'is laŭ'ir'i la sam'a'n voj'o'n: Amsterdamo riĉ'iĝ'is mal'profit'e de Antverpeno; al tio oni al'don'u la tiam'a'n nask'iĝ'o'n de tiu ne'pere'em'a skol'o de holandaj pentr'ist'o'j kies ne'kompar'ebl'a'j'n majstr'aĵ'o'j'n ĉiu kon'as, kaj oni prezent'os al si tiu'n epok'o'n glor'eg'a'n por Holando, dum kiu ĝi definitiv'e for'ĵet'is la hispan'a'n de'pend'ec'o'n kaj humil'ig'is la arogant'a'n Albion’on per tiel eg'a'j sur'mar'a'j venk'o'j. De tiu moment'o, Holando si'a'vic'e reg'is la Nederland'an Literatur'o'n.

La Nord'a'j provinc'o'j est'is dis'iĝ'int'a'j de la Sud'a'j: en la Nord'a'j ek'kresk'is original'a, freŝ'a, sen'de'pend'a literatur'o, dum la Sud'a'j dum du jar'cent'o'j el'port'os la fremd'ul'a'n aŭtoritat'o'n.

Ĉu ni'a literatur'o el'ir'is, difekt'it'a, el tiu long'a de'pend'ec'o: pri tio oni ne pov'as dub'i! La franc'a'j civilizaci'o kaj literatur'o kun'e trans'ir'is ni'a'j'n lim'o'j'n: ili'n gaj'kor'e akcept'is la riĉ'a burĝ'ar'o ĉar ĝi est'is blind'ig'it'a de l’ tiam'a glor'o de tiu grand'a Naci'o kaj tiel cel'is disting'iĝ'i de l’ mal'pli alt'rang'a klas'o.

La popol'o, kontraŭ'e, ne for'ĵet'is la ge'patr'a'n lingv'o'n: la franc'a influ'o ne tiel profund'e en'penetr'is kaj tia'manier'e, kiam Willems, je l’ komenc'iĝ'o de la XIX^a jar'cent'o, far'is al'vok'o'n por vek'i la naci'a'n sent'o'n, ĉi tiu'n li trov'is ankoraŭ viv'o'plen'a'n ĉe la popol'o sed dorm'et'ant'a'n ĉe la riĉ'a'j klas'o'j.

Kiam, en 1815, la frat'a'j provinc'o'j de'nov'e unu'iĝ'is sub la aŭtoritat'o de Wilhelmo III^a, ili cert'e memor'is pri si'a parenc'ec'o, sed long'a du'jar'cent'a dis'iĝ'o, dum kiu ili al mal'sam'a'j flank'o'j direkt'is si'a'n civilizaci'o'n kaj si'a'n spirit'a'n mal'volv'iĝ'ad'o'n, nask'is inter ili profund'a'n mal'sam'ec'o'n.

Tial, oni pov'as parol'i pri Flandr'a literatur'o kaj pri Holanda literatur'o: tiu'j ambaŭ literatur'o'j fundament'e kun'iĝ'as en unu sol'a'n: la Nederland'an literatur'o'n, sed ĉi tiu last'a, de la XIX^a jar'cent'o, reprezent'as du mal'sam'a'j'n civilizaci'o'j'n: el kio de'ven'as mal'grand'a'j diferenc'o'j en la esprim'ad'o kaj fraz'konstru'ad'o, kiu'j tuj disting'ig'as en tiu literatur'o du branĉ'o'j'n: la branĉ'o'n flandr'a'n kaj la branĉ'o'n holand'an.

De tiu unu'iĝ'o, la anim'o de Flandr'o vek'iĝ'is el si'a long'a dorm'ad'o sub la al'vok'o'j de Willems, de Ledeganck, de Conscience kaj ni'a literatur'o pov'is liber'e mov'iĝ'i kaj ating'i si'a'n plen'a'n kresk'o'n antaŭ du'dek'o da jar'o'j. Ĝis tiam, escept'int'e kelk'a'j'n eminent'ul'o'j'n, ni dev'as konsider'i ni'a'j'n literatur'ist'o'j'n nur kiel bar'il'o'j'n kontraŭ la franc'a'j influ'o'j pli kaj pli en'penetr'ant'a'j; sed de tiu temp'o aper'is vic'o da jun'a'j sed kelk'a'foj'e plej ind'a'j literatur'ist'o'j.

Antaŭ ĉiu'j, ni cit'u la grand'a'n poet'o'n okcident'flandr'a'n: Guido Gezelle, kiu'n tut'a Nederlando al'salut'is kiel si'a'n plej grand'a'n lirik'a'n poet'o'n kaj kiu cert'e pov'as si'n trov'i inter la plej grand'a'j lirik'a'j poet'o'j el ĉiu'j land'o'j kaj temp'o'j. Stijn Streuvels, nev'o de Guido Gezelle, tut'e ne'kon'at'a antaŭ ses jar'o'j, subit'e ek'aper'is en ne'fam'a okcident'flandr'a angul'o kaj nun est'as ŝat'at'a kiel la plej grand'a flandr'a proz'verk'ist'o.

Oni trov'os pli da detal'o'j en la mal'grand'a'j biografi'o'j, kiu'j'n en'hav'as ĉi tiu verk'o.

Ni nur dir'u ke tiu'n jun'a'n ar'o'n karakteriz'as pli grand'a dezir'o de ver'ec'o kaj sincer'ec'o, la for'las'o de l’ mal'nov'a'j «retor'ik'a'j» rezon'o'j, la re'ven'o al la natur'o rekt'e influ'ant'a sur impres'iĝ'em'a'n karakter'o'n kaj en ĝi nask'ant'a sent'o'j'n ĝust'e kaj sincer'e esprim'ot'a'j'n.

Tiu'j bel'a'j flandr'a'j verk'o'j est'as do esenc'e flandr'a'j: ili port'as la mark'o'n de la flandr'a natur'o, de la ide'o'j, antaŭ'juĝ'o'j, mor'o'j de l’ flandr'a popol'o. Tio ne mal'help'as ke ni'a'j flandr'a'j literatur'ist'o'j ĉiam intim'e rilat'as al la holanda literatur'o, kaj tiel sam'e ni'a'j verk'ist'o'j de long'a'temp'e trans'ir'is la «Moerdijk»[2] kaj en Holando est'as ŝat'at'a'j tiel mult'e kiel la tie'a'j literatur'ist'o'j. Tiu literatur'a kun'iĝ'o de l’ du part'o'j de l’ Nederlanda popol'o, ĉiu'tag'e pli kaj pli kresk'ant'a, por ĉiu'j hav'os tre efik'a'n rezultat'o'n: Flandr'o don'os la varm'ec'o'n de si'a'j sent'o'j kun'e kun la simpl'ec'o kaj naiv'ec'o de si'a poezi'o al Holando, kies literatur'o tro pri'pens'it'a kaj tro pri'labor'it'a sufer'as pro super'mezur'a delikat'ec'o; ali'part'e, la Nord'a land'o riĉ'ig'os la Sud'a'n per alt'a'j ide'o'j kaj donac'os ĝi'n per pur'a kaj firm'ig'it'a lingv'aĵ'o. Tiel'e, ne unu'iĝ'ant'e, ambaŭ part'o'j de Nederlando klopod'as por daŭr'ig'i si'a'n spirit'a'n kun'iĝ'o'n plej'favor'e por ĉiu el ili: jen est'as la direkt'o de la nun'a literatur'o kaj ni opini'as ke ĝi ebl'ig'as al'ir'i plej konfid'em'e al la est'ont'ec'o.

Willem Van Eeckhout.

traduk'is
Maurice Seynaeve.

Kanonik'o J'a'n-Baptist David est'is profesor'o en la Antverpena Atene'o, estr'o de Mehlena kolegi'o kaj post'e profesor'o ĉe la Loven'a Universitat'o. Ĉiam li incit'ad'is ĉe si'a'j lern'ant'o'j am'o'n al la patr'uj'o kaj al la ge'patr'a lingv'o kaj tiel li tre help'is la re'viv'ig'o'n de l’ Flandr'a Literatur'o.

Li est'as precip'e ŝat'at'a kiel filolog'o, kritik'ist'o kaj skrib'ist'o de histori'a'j verk'o'j.

En la ĵurnal'o «De Middelaar» (la Per'il'o) kiu'n li fond'is li ia'foj'e montr'is ke ia ŝerc'o ne mal'dec'as ĉe la stud'o de la Histori'o.

La jen'a rakont'et'o est'as specimen'o de li'a humor'aĵ'a stil'o.

Duk'o Filip'o kaj la drink'ul'o.

La sekv'ant'a rakont'et'o est'as en Belg'uj'o ĉie kon'at'a; la tradici'o trans'dir'is ĝi'n de generaci'o al generaci'o, kaj ankoraŭ nun oni trov'us neniu'n kiu ne aŭd'is ĝi'n. Kvankam la cirkonstanc'o'j ne rest'is ĉiam ne'difekt'it'a'j, kvankam oni preter'las'is aŭ al'don'is i'o'n, tamen la ĉef'a okaz'int'aĵ'o ĉiam rest'as la sam'a. Nur oni ne kon'as plu tre preciz'e ĝi'a'n de'ven'o'n. La popol'o kiu el la nom'o'j de la belg'a'j reg'int'o'j re'memor'iĝ'as nur unu: tiu'n de Imperi'estr'o Karolo[3], al'skrib'is ankaŭ al li tiu'n histori'o'n des pli facil'e ke ĉiu'j sci'as ke tiu fam'a Gent'an'o si'n oft'e per petol'aĵ'o'j amuz'is. Tamen la okaz'int'aĵ'o est'as pli mal'nov'a: ĝi okaz'is dum la regn'o de Duk'o Filip'o la Bon'a, kaj ĝi est'as rakont'it'a en la leter'o'j de Ludovik'o Vives preskaŭ tia'manier'e:

Filip'o la Bon'a loĝ'is neni'e kun pli grand'a plezur'o ol en si'a urb'o Bruĝ'o. Tie li ĝu'is la ĝoj'o'j'n de l’ pac'o, tie li viv'is sen'zorg'e laŭ la fantazi'o'j de si'a gaj'em'ec'o, tie li pas'ig'is la temp'o'n per tiu'j amuz'aĵ'o'j kiu'j ripoz'ig'as plej bon'e la lac'a'n spirit'o'n: inter'parol'ad'o'j kaj lud'ad'o'j, ŝerc'o'j, sprit'aĵ'o'j ĉiu'spec'a'j sed sen malic'o.

Iam, sid'int'e kun si'a'j plej fidel'a'j amik'o'j pli long'e ol kutim'e je l’ manĝ'o'tabl'o, kaj ne sent'ant'e dorm'em'o'n, kvankam la mez'nokt'o al'proksim'iĝ'is, li propon'is al si'a'j kun'ul'o'j ke ĉiu'j kun'e far'u promen'ad'et'o'n tra la urb'o. Tio natur'e est'is aprob'it'a de ĉiu'j ĉar, se ebl'e iu el la gast'o'j est'is trink'int'a tro'a'n pokal'o'n kaj est'is pro tio pli dorm'em'a ol amuz'iĝ'em'a, li tamen tio'n ne aper'ig'is; pli'e oni antaŭ'sci'is ke oni rid'os, ĉar la duk'o kiam li est'as ekscit'it'a ĉiam el'pens'as i'a'n ŝerc'aĵ'o'n.

La kun'ul'ar'o el'ir'is do ŝerc'ant'e kaj unu avert'ad'is la ali'a'n ke ĉiu si'n gard'u pri nokt'a bru'ad'o por ke ili ne est'u arest'it'a'j de la polic'an'o'j kaj ne al'ven'u tia'manier'e kun'e kun la duk'o en la mal'liber'ej'o'n.

Tra'promen'int'e kelk'a'j'n strat'o'j'n ili al'ven'is sur la plac'o'n, kaj jen! tie kuŝ'as vir'o kiu ŝajn'as mal'alt'rang'a, est'as ebri'a kvazaŭ skolop'o kaj ronk'as kiel Turk'o. Neni'u tim'as ĉar la drink'ul'o tre laŭt'e sci'ig'as ke li ne est'as ofer'aĵ'o de krim'ul'o sed nur de tro sek'a hepat'o. Tamen li ne pov'is rest'i tie kuŝ'ant'a ĉar ebl'e tio est'us danĝer'a por li; sed ĉu oni sku'is li'n, ĉu oni tir'is aŭ tren'is li'n oni ne sukces'is vek'i ĉe li i'a'n sign'o'n de sent'o aŭ de mov'o.

Unu el la sinjor'o'j memor'ig'is kiel dum la inter'parol'ad'o'j ĉe l’ tabl'o ili kompar'is la hom'a'n viv'o'n kun sonĝ'o, kaj li propon'is prov'i la ver'ec'o'n de tiu dir'o per ĉi tiu vir'o pro ebri'ec'o ne'sent'em'a. Tio plaĉ'is al la duk'o kiu tuj vok'is kelk'a'j'n lake'o'j'n, kiu'j de mal'proksim'e sekv'is la promen'ant'o'j'n, kaj ordon'is ke ili for'port'u la drink'ul'o'n al la palac'o. Tio far'iĝ'is.

La serv'ist'o'j pren'is li'n sur la ŝultr'o'j'n dum li eĉ ne mal'ferm'is okul'o'n kaj ili paŝ'et'ad'is al la palac'o kie ili, laŭ ordon'o de l’ duk'o kuŝ'ig'is li'n sur ia princ'a luks'a lit'o en riĉ'e mebl'it'a dorm'o'ĉambr'o.

La drink'ul'o dorm'eg'ad'is. La serv'ist'o'j met'is sur li'a'n kap'o'n kuf'o'n kun or'a glan'o, for'ŝir'is li'a'j'n ĉif'it'a'j'n kaj kot'a'j'n vest'aĵ'o'j'n, kaj tiu'j'n ĉi iom pur'ig'int'e per bon'odor'aĵ'o'j, ili vest'is li'n per neĝ'blank'a batist'a ĉemiz'o, per silk'a nokt'a surtut'o kun grand'a'j flor'o'j, ĉirkaŭ'is la kol'o'n per atlas'a kol'tuk'o kaj las'is li'n ripoz'ant'a'n. Ĉiam dorm'eg'ad'is la drink'ul'o...

Li'a ne'dec'a ronk'ad'o est'is ja ia'foj'e inter'romp'at'a aŭ anstataŭ'at'a per profund'a sopir'o; sed ceter'e li est'is ĉiam sub la influ'o de la bier'vapor'o'j sam'e kiel antaŭ unu hor'o sur la plac'o de Bruĝ'o.

Jam de long'e ven'is la maten'o antaŭ ol la ebri'ec'o el'vapor'iĝ'is. La dorm'ad'o far'iĝ'is pli mal'profund'a. La almoz'ul'o ek'mal'kviet'iĝ'is, kaj post ĉirkaŭ unu hor'o li mal'ferm'is du'on'a'n okul'o'n. Nun ankoraŭ long'a'n temp'o'n li osced'is kaj dorm'et'is antaŭ ol li re'konsci'iĝ'is, kaj konstat'is ke la tag'lum'o est'as re'ven'int'a. La vir'o mir'eg'is, rigard'is ĉirkaŭ'aĵ'o'n kaj si'n mem, ek'kapt'is si'a'n naz'o'n kaj pens'is ke li ankoraŭ sonĝ'as. Intern'e li klar'e sent'as ke li est'as si mem sed ekster'e li si'n ne re'kon'as plu kaj ne sukces'as per tut'a si'a prudent'o cert'iĝ'i pri si'a mem'ec'o.

Oni ne rakont'as ĉu li iom bru'et'is dum ek'vek'iĝ'o sed tio est'as kred'ebl'a ĉar tuj al'kur'is mult'a'j serv'ist'o'j kaj ĉambr'ist'o'j por demand'i ĉu plaĉ'as al Li'a Moŝt'o (kiel ili kutim'is nom'i la duk'o'n de Burgundi'o) si'n lev'i kaj kia'n vest'aĵ'o'n li dezir'as vest'i la hodiaŭ'a'n tag'o'n.

La vir'o mal'ferm'is okul'o'j'n kvazaŭ ia falk'o sed ne'sci'is el'dir'i unu vort'o'n kaj pinĉ'is en si'a'n brak'o'n por cert'iĝ'i ĉu li efektiv'e est'as vek'iĝ'int'a. Est'is ja ne'ebl'e ke pri tio li pli long'e dub'u. Li ne dorm'as plu sed li ne est'as sufiĉ'e sagac'a por i'o'n kompren'i pri la ceter'o. En li'a kap'o flug'et'is konfuz'a re'memor'o pri diboĉ'ad'o'j dum la pas'int'a vesper'o, li konsci'is ke Johano aŭ Nikolao (aŭ kiel li est'is nom'at'a) kiu hieraŭ tre soif'is ekzist'as ankoraŭ en si, sed li vid'is antaŭ si'a'j okul'o'j ke tamen io est'as ŝanĝ'it'a, kvankam li ne ĝust'e sci'as kio, kiel aŭ kiam. Malgraŭ ĉio li ne pov'is mal'konfes'i ke la ŝanĝ'o far'iĝ'is laŭ bon'a flank'o kaj dum li'a mir'eg'o, eĉ li'a konfuz'o, li ĝu'is ja i'a'n sent'o'n de kontent'ec'o. Unu'vort'e, ŝajn'is ke io dir'is en li mem: se dev'as est'i tiel, est'u! Kiam la serv'ist'o'j, kiu'j far'is paŝ'o'n mal'antaŭ'e'n mord'et'ant'e si'a'j'n lip'o'j'n, re'e al'proksim'iĝ'is kaj re'e demand'is kia'n rob'o'n kaj kia'n kapuĉ'o'n li dezir'is, li sen'ĝen'e respond'is: «La plej bon'a'n!»

Nun la ĉambr'ist'o'j rapid'is kaj kur'eg'is por al'port'i ĉio'n por la vest'ad'o kaj la tualet'o de la en'sorĉ'it'a duk'o. Ĉi tiu est'is tiel lav'it'a, tond'it'a, ŝmir'it'a, pudr'it'a ke li bril'is kiel ŝink'o kaj bon'odor'is kiel flor'ar'o. Tia'manier'e ornam'it'a li el'ir'is el la dorm'o'ĉambr'o kiam la kort'eg'ul'o'j al'kur'is renkont'e'n, dezir'is al li bon'a'n maten'o'n kaj, post kelk'a'j ali'a'j kompliment'o'j kiu'j ŝajn'is plaĉ'i sufiĉ'e al la naiv'ul'o, ili konduk'is li'n al la palac'a kapel'o por plen'um'i li'a'j'n krist'an'a'j'n dev'o'j'n. Kvankam la ŝerc'o ne tiel bon'e dec'is, tamen ĉio simpl'e kaj kred'ebl'e sen'skandal'e pas'is. Li ĉe'est'is do en la Di'serv'o, preĝ'is kiel ebl'e plej atent'e sur si'a'j fingr'o'j ĉar leg'i en la preĝ'ar'o kiu kuŝ'is sur li'a seĝ'o, tio ne est'is tiel rapid'e lern'ebl'a. Post'e li est'is sankt'fum'aĵ'it'a, oni prezent'is al li la kis'ot'a'n Evangeli'o'n, li ricev'is la «Pax tecum»[4] kaj tiel plu, kiel kutim'is la Duk'o de Burgundi'o. Ja pli long'e tio daŭr'is, des pli la ŝajn'a duk'o akcept'is ĉio'n serioz'e; kaj kiam li el'ir'is el la kapel'o li port'is la kap'o'n jam pli rekt'e kaj parad'is kiel kok'o.

Nun ven'is la hor'o por la tag'manĝ'o. La pord'o'j de la fest'a salon'o mal'ferm'iĝ'is kaj tie la tabl'o est'is prepar'it'a kaj ŝarĝ'it'a per ĉio kio'n la tri tiam kon'at'a'j ter'part'o'j pov'is liver'i plej bon'gust'a'n kaj plej mult'e'kost'a'n. La ŝajn'a mastr'o kiu laŭ la bon'odor'o'j jam antaŭ'gust'um'is la festen'o'n ek'sid'iĝ'as en velur'a'n apog'seĝ'o'n, kaj kort'eg'ul'o'j ĉirkaŭ'as li'n, la tranĉ'ist'o re'fald'as si'a'j'n manik'o'j'n, ĉi'e'n kur'ad'as ar'o da serv'ist'o'j en solen'a livre'o vest'it'a'j kaj port'ant'a'j kuk'aĵ'o'j'n po plen'a'j man'o'j. Paĝi'o serv'as li'a'n moŝt'o'n kiu bedaŭr'ind'e ne kutim'is manĝ'i tia'n strang'a'n nutr'aĵ'o'n kaj pen'ad'is en'glut'i la pec'o'j'n. Pokal'o da hipokraso[5] kaj glas'o da vin'o ĉiam mal'plen'ig'it'a'j kaj tuj re'plen'ig'it'a'j help'is li'n por for'ig'i post'gust'um'o'n kaj pli grav'a'n mal'feliĉ'o'n.

Unu'vort'e, la festen'o pas'is sufiĉ'e bon'e kaj la nov'a duk'o pens'is: ebl'e tio ankoraŭ pli'bon'iĝ'os.

Nun la ĉambr'ist'o al'port'is la lud'kart'o'j'n kaj star'ig'is grand'a'n amas'o'n da or'a'j ŝild'mon'er'o'j[6] je dekstr'a flank'o de l’ duk'o kiu kun si'a'j nobel'a'j gast'o'j gaj'e ek'lud'is, kaj uz'is la kart'o'j'n ebl'e pli lert'e ol kuler'o'n aŭ fork'o'n.

Iom post iom la nov'ul'o pli kutim'is kaj la viv'manier'o ek'plaĉ'is al li. Ĉirkaŭ la kvar'a aŭ kvin'a hor'o li far'is promen'ad'o'n tra la ĝarden'o; post'e li ir'is kun si'a kun'ul'ar'o al la lepor'ej'o por ĝu'i la ĉas'o'n, kaj li fin'is la tag'o'n per bird'kapt'ad'o.

Je l’ vesper'o, nov'a'j fest'o'j!

Riĉ'a festen'o al'log'is ĉiu'j'n gast'o'j'n al la manĝ'o'salon'o; la amuz'aĵ'o'j dum post'tag'manĝ'o est'is ekscit'int'a'j la stomak'o'j'n kaj precip'e el'vok'int'a'j soif'o'n. La manĝ'aĵ'o'j, kvazaŭ ili hav'as gust'o'n mal'pli strang'a'n ol ĉe l’ tag'manĝ'o, mal'aper'is kiel fum'o; la Malvazi'o[7], la bon'eg'a Bon’a aŭ Roman'e’a vin'o'j[8] ŝajn'is for'flug'ant'a'j el la glas'o'j kaj tiom re'fort'ig'ant'a'j por la kor'o kaj la spirit'o ke jam la vid'o mem de la festen'o don'us ver'a'n ĝu'o'n.

Dum la vesper'manĝ'o oni al'pend'ig'is ankoraŭ nov'a'j'n lum'ig'il'o'j'n kun vaks'kandel'o'j. Nun en'ir'is la muzik'ist'o'j; ili'n sekv'is, kun gaj'a'j vizaĝ'o'j, ge'danc'ont'o'j, ĉiu'j ge'fil'o'j de la plej nobel'a'j famili'o'j de l’ urb'o. Oni kant'is, lud'is kaj danc'is; la sinjor'o'j deklam'is vers'aĵ'o'j'n laŭ la kutim'o de la Retor'ik'ej'an'o'j[9], la sinjor'in'o'j kant'ad'is kvazaŭ ili vol'us hont'ig'i la najtingal'o'j'n; ĉiu'j kun'e prezent'is sprit'a'j'n lud'aĵ'o'j'n vers'it'a'j'n de la an'o'j de la Bruĝ'a Retor'ik'ej'o «la tri Sankt'ul'in'o'j.»

Unu'vort'e, en la ter'a Paradiz'o neniam okaz'is tia fest'o: ĝi forges'ig'us la ĉiel'o'n. La hor'o'j for'flug'is kvazaŭ oni per vip'o'j for'pel'as ili'n, kaj kiam la horloĝ'o sonor'is dek'du frap'o'j'n ĉiu pens'is ke ĝi erar'as kaj mensog'as almenaŭ pri tri hor'o'j. Nun ankoraŭ oni trink'is je re'a'j bon'fart'o'j; grand'eg'a pokal'o plen'a je muskat'vin'o rond'ir'is kaj ĝi est'is ĝis la fund'o mal'plen'ig'ot'a de ĉiu'j gast'o'j, komenc'ant'e de l’ duk'o.

La duk'o drink'is sen'mezur'e, sen'kalkul'e; fal'is ja plen'gorĝ'o sur la apog'il'o'j'n de li'a seĝ'o, sed oni ne atent'is je tio, ĉar tiu'n ĉi foj'o'n, pro li'a person'o oni ne fiks'is mon'pun'o'n. Tiu gaj'eg'a trink'o fin'is la fest'o'n kaj est'is ja temp'o!

La ŝerc'o fin'iĝ'is; la feliĉ'a duk'o ne pov'is plu mult'e rakont'i sed osced'is des pli laŭt'e, kaj fin'e si'n dediĉ'is al la dolĉ'a nokt'a ripoz'o, kiu for'pel'as ĉi'a'n zorg'o'n kaj san'ig'as ĉi'a'n vund'o'n; la dorm'em'o ferm'as li'a'j'n okul'o'j'n, li ek'dorm'as; kaj, se post kelk'a'j minut'o'j la mond'o est'us detru'iĝ'ant'a, li cert'e ne vek'iĝ'us nek sci'us la okaz'int'aĵ'o'n.

Ĝis tiu punkt'o est'is daŭr'ont'a la lud'o. Duk'o Filip'o, kiu en fremd'a'j vest'aĵ'o'j ĉio'n ĉe'est'is kaj bon'eg'e si'n amuz'is, nun mal'en'sorĉ'ig'is la vir'o'n.

Oni for'pren'is la riĉ'e ornam'it'a'n rob'o'n, for'port'is la mult'e'kost'a'n, nun iom ĉif'it'a'n, kapuĉ'o'n kaj ĉio'n kiu'n oni est'is uz'int'a, kaj anstataŭ'e oni al'port'is la labor'ist'a'n vest'aĵ'o'n per kiu oni re'vest'is la mizer'ul'o'n: oni al'lig'is li'a'n el'uz'it'a'n mal'bon'odor'a'n tol'a'n pantalon'o'n, oni met'is li'a'j'n ŝtrump'et'o'j'n kaj lign'a'j'n ŝu'o'j'n kaj post'e, vest'it'a'n kiel li est'is la hieraŭ'a'n vesper'o'n, oni re'port'is li'n en la sam'a'n lok'o'n kie oni kun'pren'is li'n.

Re'e kuŝ'is tie la drink'ul'o dorm'ant'a; ebl'e ne tiel mol'e kiel sur la luks'a lit'o en la palac'o, sed kiel li ne ŝat'is la lanug'a'n matrac'o'n tiel li ne sent'is nun la mal'mol'ec'o'n de la ŝton'a kap'kusen'o aŭ de la mal'glat'a pavim'o sur kiu ripoz'is li'a korp'o.

Kred'ebl'e li vek'iĝ'is iom pli fru'e ol la last'a'n maten'o'n; sed nun li ĉirkaŭ'rigard'is ne mal'pli mir'eg'ant'e kiam li kvazaŭ kontuz'it'a sid'iĝ'is en la strat'a de'flu'il'o. Li'a propr'a mem'ec'o ne kaŭz'is tiu'n ĉi foj'o'n dub'o'n aŭ mir'o'n: li eĉ ne pens'is pri tio; ĉar sen ia pri'pens'ad'o li sent'is si'n mem laŭ intern'aĵ'o kaj ekster'aĵ'o la sam'a kiel li ĉiam kon'is si'n. Tamen dum li frot'is si'a'j'n dolor'ant'a'j'n kaj rigid'a'j'n membr'o'j'n, ĉio kio okaz'is la last'a'n tag'o'n tra'flug'is li'a'n spirit'o'n: tiu bel'a vest'aĵ'o, tiu'j kort'eg'ul'o'j, tiu'j respekt'a'j salut'o'j, tiu'j ceremoni'o'j en preĝ'ej'o, tiu tag'manĝ'o, tiu'j promen'ad'o'j, tiu ĉas'ad'o, tiu bird'kapt'ad'o, tiu vesper'a festen'o, tiu'j bon'gust'a'j vin'o'j, tiu lud'ad'o, kant'ad'o, danc'ad'o de sinjor'o'j, sinjor'in'o'j, ge'jun'ul'o'j, kaj tiu luks'o, kaj tiu riĉ'ec'o de... li ne sci'as ĉu kies, ĉu kie? Tamen li ne dorm'is plu, ne, li est'is vek'iĝ'int'a; li lev'iĝ'is lac'a, rigid'a kaj kun kap'o pez'a kiel muel'il'ŝton'o. Kio do est'is okaz'int'a? Ĉu li ne est'is reĝ'o, aŭ duk'o, aŭ io simil'a? Ĉu li ne sid'is en apog'seĝ'o? Ĉu li ne vid'is cent'o'n da serv'ist'o'j ĉirkaŭ'ir'ant'a'j, ĉu li ne manĝ'is el ornam'it'a'j teler'o'j kaj trink'is el kristal'a'j pokal'o'j? Jes, tio'n li memor'is tiel viv'o'plen'e kvazaŭ tio okaz'as en la nun'a moment'o. Sed, ĉu ebl'e li est'as sonĝ'int'a? Li efektiv'e sonĝ'is iam pri afer'o'j tiel ne'ebl'a'j kiel far'iĝ'i reĝ'o. Tio tamen est'is mal'facil'e kred'ebl'a, ĉar ĉio tiel long'e daŭr'ad'is, li tiel bon'e aŭd'is kaj vid'is tio'n, kaj ĉio est'is tiel bel'eg'a, tiel mir'ind'a kaj ankaŭ tiel agrabl'a?

Per tia'j pens'o'j li van'e turment'is si'a'n cerb'o'n; ju pli li pri'pens'is kaj pri'pens'ad'is, des pli ĉio far'iĝ'is pli mal'klar'a. Dum'e li tra'paŝ'is la plac'o'n kaj al'direkt'iĝ'is al strat'et'o kie li jam de long'a'j jar'o'j loĝ'as.

Dum la ir'ad'o la re'memor'o'j ĉirkaŭ'flug'is li'a'n spirit'o'n kaj fin'e, konsider'int'e ĉio'n, li konklud'is ke li nur sonĝ'is.

Nun li rakont'is kun ia elokvent'ec'o al si'a edz'in'o, al si'a'j infan'o'j, al ge'najbar'o'j la mir'eg'a'n sonĝ'o'n kun ĉiu'j ĝi'a'j detal'o'j, kaj ĉiu'j aŭd'int'o'j unu'voĉ'e ek'kri'is: «Ho! kia bel'a sonĝ'o! sed sonĝ'o est'as tromp'iĝ'o!»

Traduk'is
Raym. Van Melckebeke.

Ledeganck nask'iĝ'is en Eekloo (Eklo) en 1805 kaj mort'is en Gent'o en 1847. Li est'is dum long'a'j jar'o'j kaj est'as ankoraŭ nun'e la plej am'at'a flandr'a poet'o. Li'a'j vers'aĵ'o'j est'as plen'a'j je ĉarm'eg'a harmoni'o kaj sen'afekt'a am'ind'ec'o; li per simpl'a, dolĉ'a, popol'a lingv'aĵ'o pri'skrib'as plej am'ind'a'j'n subjekt'o'j'n kaj li lud'is ver'e en la flandr'a poezi'o la rol'o'n kiu'n lud'is H. Conscience en la proz'a literatur'o: ambaŭ est'is popol'a'j verk'ist'o'j. Ledeganck mort'is tro jun'a, antaŭ ol li pov'is efektiv'ig'i kio'n esper'ig'is li'a'j unu'a'j verk'o'j.

Li'a majstr'aĵ'o est'as: «La tri frat'in'a'j urb'o'j», en kiu li pri'kant'as la de'ven'o'n kaj la est'ont'ec'o'n de la tri glor'a'j flandr'a'j urb'o'j: Bruĝ'o, Gent'o, Antverpeno. Jen est'as la part'o kiu pri'kant'as Bruĝ'o'n: en ĝi la verk'int'o plend'as pri la iam'a glor'o de Bruĝ'o, kies mort'o'n kaŭz'is la al'pren'o de la franc'a'j lingv'o kaj mor'o'j; post'e, vid'int'e ke Bruĝ'o est'is baldaŭ star'ig'ont'a kun grand'a fest'o statu'o'n de unu el si'a'j plej glor'a'j id'o'j: Sim'o'n Stevin, tre fam'a matematik'ist'o, li antaŭ'sent'as la est'ont'a'n re'viv'iĝ'o'n kaj glor'iĝ'o'n de tiu urb'o.

Al Bruĝ'o.

(A'a'n Brugge).

Traduk'is
Maurice SEYNAEVE.

Hendrik Conscience est'as rajt'e ŝat'at'a kiel la re'star'ig'int'o de la proz'a literatur'o en ni'a Flandr'o. Li sukces'eg'as en skiz'ad'o de scen'o'j el popol'a viv'o. Li pentr'as la natur'o'n kun mir'ind'a'j ĝust'ec'o kaj simpl'ec'o per hel'a'j kaj lum'a'j kolor'o'j; tamen li aparten'as pli al la ideal'ist'a roman'verk'ist'ar'o ol al la real'ist'a: li'a'j hero'o'j rest'as ĉiam iom super la real'a proz'a viv'o.

Per la esprim'o, eĉ naiv'a, de la plej alt'a'j kaj pur'a'j sent'o'j, li oft'e el'ig'as larm'o'n el okul'o de la leg'ant'o. Li'a'j verk'o'j est'as himn'o al kamp'ar'a viv'o; li en'ig'is sent'o'n al bon'ec'o, al ideal'o, en la anim'o'n de l’ popol'amas'o kaj al'tir'is kaj rav'is ĝi'n. La Flandr'an'o'j sincer'e am'as si'a'n Conscience.

Malgraŭ la jar'o'j li'a'j verk'o'j rest'as ĉiam legat'a'j kaj gazet'o'j ankoraŭ nun sukces'e publik'ig'as li'a'j'n roman'o'j'n kiel felieton'o'j'n.

Se ia roman'verk'ist'o—en kia ajn lingv'o aŭ ĉe kia ajn popol'o li skrib'is—est'as rekomend'ind'a al la ge'jun'ul'o'j, est'as cert'e ni'a Conscience.

La leter'o al la rekrut'o.

Apud la Zoersela arb'ar'o star'is, flank'o ĉe flank'o, du argil'a'j dom'et'o'j, izol'it'a'j kaj ne'rimark'at'a'j.

En unu el ili loĝ'is mal'riĉ'a vidv'in'o kun si'a fil'in'o; ili posed'is, kiel sol'a'n bien'o'n sur la ter'o, nur unu bov'in'o'n. En la ali'a dom'et'o loĝ'is ankaŭ vidv'in'o kun si'a mal'jun'eg'a patr'o kaj du fil'o'j el kiu'j nur unu est'is jam jun'ul'o.

Ili est'is pli riĉ'a'j ol ili'a'j najbar'o'j ĉar ili posed'is bov'o'n kaj bov'in'o'n, kaj ili farm'lu'is pli vast'a'n kamp'o'n. Tamen la loĝ'ant'o'j de la du dom'et'o'j ŝajn'is de long'a'j jar'o'j nur unu famili'o, am'ant'a'j unu la ali'a'n kaj don'ant'a'j al si laŭ bezon'o reciprok'a'n help'o'n. Johano kaj li'a bov'o labor'is oft'e sur la kamp'o de la mal'riĉ'a vidv'in'o; Katarino, si'a'flank'e, kolekt'is herb'aĵ'o'n por la bov'o, kaj ŝi el'sark'is la mal'util'a'j'n kresk'aĵ'o'j'n ĉe si'a'j najbar'o'j, kaj help'is ili'n dum la rikolt'o; kaj neniam tiu'j kamp'ar'an'o'j ek'pens'is kalkul'i kiu el ili pli help'is la ali'a'n.

Simpl'a'j, ne'sci'ant'a'j ĉio'n kio okaz'as ekster'e inter la laboradanta hom'ar'o, ili viv'ad'is kontent'a'j je la pec'o da sekal'a pan'o donac'it'a de Di'o. Ili'a mond'o hav'is mal'larĝ'a'j'n lim'o'j'n: unu'flank'e la vilaĝ'o kun ĝi'a humil'a preĝ'ej'et'o, ali'flank'e la sen'fin'a erik'ej'o, kaj super ĉio la sen'lim'a ĉiel'ark'aĵ'o.

Kaj tamen ĉio rid'is kaj kant'is en kaj ĉirkaŭ la izol'it'a loĝ'ej'o: tie ĉe'est'is plen'mezur'e ĝoj'o kaj ĝu'o, kaj neni'u el tiu'j mal'riĉ'ul'o'j ek'vol'us inter'ŝanĝ'i si'a'n sort'o'n kontraŭ ali'a ŝajn'e pli bon'a.

...Sed tiu ĉi kviet'a, feliĉ'a viv'ad'o est'is inter'romp'it'a per la for'ir'o de la rekrut'o'j. Johano ankaŭ dev'is for'ir'i kun la ali'a'j jun'ul'o'j. Li oft'e skrib'ad'is al si'a famili'o sed subit'e la korespond'ad'o ĉes'is. La loĝ'ant'o'j de la du dom'et'o'j pli kaj pli mal'kviet'iĝ'is kaj tiam Katarino pren'is la hero'a'n decid'o'n skrib'i leter'o'n al Johano. Ŝi ja de long'e est'is forges'int'a la lecion'o'j'n pri skrib'art'o kiu'j'n ŝi ricev'is, sed ŝi re'pren'is si'a'j'n kajer'o'j'n el la mal'nov'a kest'o kaj re'lern'is la skrib'ad'o'n.

Post'e ŝi aĉet'is en la vilaĝ'o leter'paper'o'n, ink'o'n kaj plum'o'n...

La du vidv'in'o'j sid'is apud la tabl'o, sen'pacienc'e atend'ant'e la re'ven'o'n de Katarino. La mal'jun'a av'o sufer'ant'a pro mal'varm'o kuŝ'is en la lit'o en la alkov'o kaj montr'is la kap'o'n el la kurten'o'j por ĉe'est'i, almenaŭ per okul'o'j kaj orel'o'j, ĉe la grav'a ek'far'ot'a labor'o.

Tuj kiam la fil'in'o si'n montr'is sur la sojl'o, la vir'in'o'j rapid'eg'e kolekt'is la divers'a'j'n objekt'o'j'n kuŝ'ant'a'j'n sur la tabl'o, kiu'n ili per antaŭ'tuk'o pur'ig'is.

«Ven'u, Katarino» dir'is la patr'in'o de Johano «sid'iĝ'u sur la seĝ'o'n de la av'o; ĝi est'as pli komfort'a.»

La jun'ul'in'o silent'e ek'sid'iĝ'is apud la tabl'o, kuŝ'ig'is la paper'foli'o'j'n antaŭ si kaj, rev'ant'a, ŝi met'is la pint'o'n de la anser'plum'o inter si'a'j'n lip'o'j'n...

Dum'e la vir'in'o'j kaj la av'o sci'am'e al'rigard'is la pri'pens'ant'a'n jun'ul'in'o'n. La frat'et'o est'is apog'int'a la brak'o'j'n sur la tabl'o kaj mir'e rigard'is ŝi'n por observ'i tio'n kio'n ŝi est'as far'ont'a per la plum'o.

Sed Katarino si'n lev'is kaj, ĉiam silent'e, pren'is el la ŝrank'o tas'et'o'n, verŝ'is en ĝi'n la ink'o'n el la botel'et'o kaj re'sid'iĝ'is apud la tabl'o, kie ŝi mult'foj'e turn'is kaj re'turn'is la paper'o'n.

Fin'e ŝi glit'ig'is la plum'o'n en la ink'o'n kaj klin'iĝ'is kvazaŭ ŝi est'is ek'skrib'ont'a. Post moment'o ŝi lev'is la kap'o'n kaj demand'is:

«Nu, dir'u nun kio'n mi dev'as skrib'i?»

La du vidv'in'o'j demand'e rigard'is unu la ali'a'n kaj si'n turn'is al la mal'san'a av'o, kiu, streĉ'int'a la kol'o'n el la kurten'o'j, fiks'is nun la rigard'o'n sur la man'o'n de Katarino.

«Nu, skrib'u ke ni ĉiu'j bon'e fart'as...» dir'is la mal'jun'ul'o tus'ant'e «leter'o ĉiam tiel komenc'iĝ'as.»

La jun'ul'in'o rimark'ig'is kun dolor'a rid'et'o:

«Ho! kio'n vi vol'as! skrib'i ke ni ĉiu'j bon'e fart'as... kaj vi kuŝ'as tie mal'san'a jam de dek'kvin tag'o'j.»

«Sed vi pov'as tamen dir'i tio'n en la fin'o de la leter'o, Katarino.»

«Ne, fil'in'o, jen kiel vi dev'as far'i» dir'is la patr'in'o de Johano «komenc'u, demand'ant'e kiel li fart'as. Kiam tio est'os skrib'it'a, ni al'don'os iom post iom ali'a'j'n nov'aĵ'o'j'n.»

«Ne, infan'o mi'a,» dir'is la ali'a vidv'in'o «skrib'u unu'e ke per la man'o vi pren'as la plum'o'n por pet'i inform'o'j'n pri li'a san'ec'o. Tia'manier'e komenc'iĝ'is ankaŭ la leter'o de Baptist'o, la fil'o de Petro-Johano, kiu'n hieraŭ mi aŭd'is legat'a'n ĉe la muel'ist'o.»

«Tiel ja konsil'is al mi Katarino, la fil'in'o de la ŝu'ist'o, sed mi neniel far'os tio'n ĉar tio est'as tro rid'ind'a infan'aĵ'o,» sen'pacienc'e dir'is la jun'ul'in'o «Johano natur'e sci'as ke mi ne pov'as skrib'i per la pied'o'j!»

«Skrib'u nun unu'e li'a'n nom'o'n supr'e sur la paper'o» dir'is la av'o.

«Kia'n nom'o'n? Braems?»

«Tut'e ne: Johano!»

«Vi est'as prav'a, patr'o» respond'is la jun'ul'in'o. «For, Paŭĉjo! for'met'u vi'a'j'n brak'o'j'n de la tabl'o, kaj vi, patr'in'o, sid'iĝ'u iom mal'antaŭ'e, ĉar mi konvink'iĝ'as ke vi puŝ'os mi'n.»

Ŝi direkt'is la plum'o'n al la paper'o kaj, elekt'ant'e la lok'o'n kie ŝi ek'skrib'os, ŝi mal'laŭt'e silab'is la nom'o'n de la for'est'ant'a amik'o.

La patr'in'o de Johano subit'e star'iĝ'is kaj kapt'is la man'o'n de la jun'ul'in'o dir'ant'e:

«Atend'u iom, Katarino, ĉu vi ne opini'as ke Johano tut'sol'e ne taŭg'as? Est'as tiel mal'long'e; oni dev'us al'don'i i'o'n. Ĉu vi ne skrib'us prefer'e: Am'at'a fil'o aŭ Kar'a infan'o?»

Katarino preskaŭ ne aŭd'is tiu'j'n vort'o'j'n; ŝi okup'ad'is si'n lekant'e la paper'o'n,—kaj ŝi kri'is iom koler'e:

«Nu, jen est'as la rezultat'o: grand'eg'a makul'o sur la paper'o! kaj la lek'ad'o ne util'as: ĝi tamen ne mal'aper'as. Mi uz'os do ali'a'n foli'o'n.»

«Nu, kio'n vi dir'as pri tio: Am'at'a fil'o? Ĉu tio ne est'as mult'e pli bel'a?»

«Ne, tio'n ankaŭ mi ne vol'as skrib'i» murmur'is mal'kontent'e Katarino. «Ĉu mi do skrib'us al Johano kvazaŭ mi est'as li'a patr'in'o?»

«Sed kio'n vi skrib'os do?»

Ia roz'kolor'o aper'is sur la vang'o'j de la jun'ul'in'o dum ŝi respond'is:

«Se mi skrib'us: Kar'a Amik'o? Ĉu tio ne ŝajn'as al vi la plej bon'a esprim'o?»

«Mi'a'flank'e mi ne vol'as tio'n» dir'is ŝi'a patr'in'o «dir'u tiam prefer'e nur Johano.»

«Kar'a Johano?» demand'is la jun'ul'in'o.

«Jes, tiel est'as bon'e!» respond'is ĉiu'j kun'e, kvazaŭ ili est'as ĝoj'a'j pro la solv'o de tiu mal'facil'a problem'o.

«Nun! ne tuŝ'u la tabl'o'n» kri'is la jun'ul'in'o «kaj ten'u Paŭĉjon por ke li ne puŝ'u mi'n!»

Katarino ek'labor'is. Post unu minut'o ŝvit'gut'et'o'j ek'bril'is jam sur ŝi'a frunt'o; ŝi halt'ig'is la spir'ad'o'n kaj ŝi'a vizaĝ'o varm'iĝ'is. Ŝi profund'e ek'spir'is kaj, kvazaŭ liber'ig'it'a de pez'a ŝarĝ'o, ŝi gaj'e ek'kri'is:

«Uf! Tiu K est'as ver'e la plej mal'facil'a leter'o el ĉiu'j! Sed tamen ĝi kuŝ'as tie kun si'a long'a bukl'o!»

La ambaŭ vir'in'o'j lev'iĝ'is kaj mir'ant'a'j rigard'is la liter'o'n, kiu est'is almenaŭ tiel grand'a kiel fingr'o'part'o.

«Tio est'as strang'a!» kri'is la patr'in'o de Johano «ĝi est'as objekt'o kiel vesp'o; kaj tio signif'as Kar'a Johano! Skrib'i est'as tamen mir'ind'a sci'o; oni dir'us preskaŭ ke tio est'as sorĉ'aĵ'o!»

«Nu, nu, las'u mi'n daŭr'ig'i» dir'is Katarino kun kuraĝ'o «mi ating'os la cel'o'n. Se tiu plum'o ne tiel ŝpruc'ig'us!....»

Katarino, spir'eg'ant'e kaj ŝvit'ant'e, re'e labor'ad'is. Dum'e la av'o tus'et'is, la vir'in'o'j silent'is kaj ne kuraĝ'is mov'et'iĝ'i; la frat'et'o si'n amuz'is met'ant'e si'a'n fingr'o'n en la ink'o'n kaj punkt'ant'e per nigr'a'j makul'o'j si'a'n nud'a'n brak'et'o'n.

Kiam, post kelk'a temp'o, la unu'a lini'o est'is plen'skrib'it'a per grand'a'j liter'o'j, la jun'ul'in'o halt'is en si'a labor'o.

«Dir'u, Katarino, ĝis kie vi jam al'ven'is?» demand'is la patr'in'o de Johano «Vi leg'u do al ni ĉio'n kio'n vi jam skrib'is sur la paper'o.»

«Kiel vi rapid'as!» ek'kri'is Katarino «Sur la paper'o si'n trov'as nur Kar'a Johano. Tio ŝajn'as jam mult'e al mi. Vid'u nur kiel la ŝvit'o ek'el'ŝpruc'as! Mi prefer'as el'pren'i la sterk'o'n el la stal'o! Ĉu vi do pens'as ke la skrib'ad'o ne est'as labor'o?—Paŭĉjo, ne tuŝ'u plu la ink'o'n, aŭ tuj vi el'verŝ'os la tas'et'o'n.»

«Sed vi daŭr'ig'u nun, fil'in'o» rimark'ig'is la av'o aŭ la leter'o ne est'os skrib'it'a la proksim'a'n semajn'o'n.»

«Jes, mi sci'as tio'n» respond'is Katarino «sed vi dir'u kio'n mi dev'as skrib'i.»

«Nu, demand'u unu'e kiel li fart'as.»

La jun'ul'in'o re'e skrib'is dum kelk'a temp'o, el'viŝ'is du aŭ tri erar'a'j'n liter'o'j'n per la fingr'o, eg'e klopod'is por ek'kapt'i i'a'n har'et'o'n el si'a plum'o, murmur'is kontraŭ la vend'ist'o pro la tro mal'fluid'a ink'o kaj tiam laŭt'e leg'is:

«Kar'a Johano, kiel vi fart'as nun?»

«Tiel est'as bon'e;» dir'is la patr'in'o «skrib'u nun ke ni, ĉiu'j, hom'o'j kaj brut'o'j, bon'e fart'as, kaj ke ni salut'as li'n.»

Katarino iom pri'pens'is kaj daŭr'ig'is si'a'n skrib'ad'o'n. Kiam ŝi est'is fin'int'a, ŝi leg'is:

«Dank’ al Di'o ni ĉiu'j ankoraŭ bon'e fart'as kaj la bov'o kaj la bov'in'o ankaŭ, escept'int'e tamen la av'o'n, kiu est'as mal'san'a, kaj ni ĉiu'j ni dezir'as al vi bon'a'n tag'o'n.»

«Sed, ho, ĉiel'o!» kri'is ŝi'a patr'in'o «Katarino, infan'o mi'a, kie vi lern'is tio'n? La instru'ist'o........»

«Ne al'parol'u al mi» inter'romp'is la jun'ul'in'o «aŭ vi ig'as mi'n ĉio'n forges'i. Nu, mi sent'as ke nun la labor'o akurat'e antaŭ'e'n'ir'os.»

Dum du'on'hor'o ĉiu'j silent'ad'is. Ŝajn'is ke la labor'o pli facil'e daŭr'iĝ'as, ĉar la jun'ul'in'o ia'foj'e rid'et'is dum si'a skrib'ad'o.

Ŝi'n nur distr'is Paŭĉjo, kiu est'is kolor'int'a si'a'n tut'a'n brak'o'n nigr'a kaj met'is nun si'a'j'n kvin fingr'o'j'n sam'temp'e en la ink'o'n. Jam dek'foj'e Katarino glit'ig'is la tas'et'o'n de unu al ali'a rand'o de l’ tabl'o, sed la knab'et'o est'is tiel al'log'at'a de la ink'o ke est'is ne'ebl'e for'ten'i li'n de ĝi.

Tamen la du unu'a'j paĝ'o'j de la paper'o est'is plen'skrib'it'a'j. Ced'ant'e al la postul'o'j de la vir'in'o'j, Katarino kun ia fier'ec'o ek'leg'is si'a'n skrib'aĵ'o'n, kiu est'is la jen'a:

Kar'a Johano.

«Kiel vi fart'as nun? Dank’ al Di'o ni ĉiu'j ankoraŭ bon'e fart'as kaj la bov'o kaj la bov'in'o ankaŭ, escept'int'e tamen la av'o'n, kiu est'as mal'san'a, kaj ni ĉiu'j ni dezir'as al vi bon'a'n tag'o'n. Jam de ses monat'o'j ni neni'o'n aŭd'is pri vi. Sci'ig'u do al ni, ĉu vi viv'as ankoraŭ. Vi'a'flank'e ne est'as ĝentil'e ke vi forges'as ni'n, kiu'j tiel am'is vi'n ke vi'a patr'in'o dum tut'a la tag'o parol'as pri vi, kaj ke mi ĉiu'nokt'e pri vi sonĝ'as ke vi est'as mal'feliĉ'a—kaj tiam mi aŭd'as vi'a'n voĉ'o'n vok'ant'a'n: Katarino, Katarino, tiel fort'e ke mi ek'salt'as en mi'a dorm'ad'o... kaj la kompat'ind'a bov'o, kiu ĉiam el la stal'o rigard'as kaj tiel sopir'as ke oni preskaŭ ek'verŝ'us larm'o'j'n! kaj est'as eg'a mal'ĝoj'o tial ke neni'u el ni i'o'n sci'as pri vi: vi dev'as kompat'i je ni, Johano, ĉar vi'a bon'a patr'in'o pro tio cert'e ek'mal'san'iĝ'os; kiam la kompat'ind'a mal'feliĉ'ul'in'o aŭd'as eĉ nur vi'a'n nom'o'n, ŝi ek'ĝem'as kaj tiel plor'as ke mi'a kor'o dis'romp'iĝ'as...»

Dum la leg'ad'o de ĉi tiu'j lini'o'j, la okul'o'j de la aŭskult'ant'o'j iom post iom mal'sek'iĝ'is; sed, ĉe la mal'ĝoj'a ton'o de la last'a'j vort'o'j, neni'u pov'is kontraŭ'star'i la kor'tuŝ'ec'o'n; kaj la jun'ul'in'o est'is halt'ig'it'a de la laŭt'a'j ĝem'spir'ad'o kaj plor'ad'o.

La av'o re'klin'is si'a'n kap'o'n sur la kap'kusen'o'n por kaŝ'i si'a'j'n larm'o'j'n, la patr'in'o de Johano, tro'eg'e kor'traf'it'a por venk'i si'a'j'n sent'o'j'n, ek'salt'is de si'a seĝ'o kaj silent'e ĉirkaŭ'pren'is la jun'ul'in'o'n, kiu mir'ant'e rigard'is la efik'o'n de si'a skrib'aĵ'o.

«Katanjo, Katanjo, kie vi ĉerp'as la vort'o'j'n?» kri'is la ali'a vidv'in'o «Ho! ili est'is kvazaŭ tranĉ'il'o'j, kiu'j tra'bor'as la kor'o'n! Sed est'as tamen bel'eg'e!»

«Ho! tio est'as nur la ver'o» ĝem'is la patr'in'o de Johano. «Ha! se li sci'us kio'n mi sufer'as en mi'a kor'o!... Daŭr'ig'u vi'a'n leg'ad'o'n, kar'a Katarino; mi mir'eg'as pro tio kio'n vi skrib'is: neniam io simil'a est'is aŭd'at'a; vi'a'j man'o'j est'as cert'e tro lert'a'j por melk'i la bov'in'o'n aŭ labor'i en la kamp'o; sed Di'o toler'as mult'e en la mond'o!...»

Gaj'a pro tiu'j laŭd'o'j la jun'ul'in'o dir'is kun fier'a rid'et'o:

«Se la skrib'art'o est'us nur tio! Ĉiu ajn ven'u: mi skrib'os pli bon'e ol iu! Nun mi trov'is la bon'a'n voj'o'n. Nu, aŭskult'u, mi'a leter'o ne est'as ankoraŭ fin'it'a:

«Ho! Johano, se vi sci'us tio'n, tuj vi don'us al ni sci'ig'o'j'n! La trifoli'o'j mal'sukces'is pro la mal'bon'a sem'o kaj pli'e tial ke ili est'as frost'it'a'j; sed ni'a spergul'o[15] al'rid'et'as al vi: ĝi est'as tiel mol'a kiel buter'o; kaj la sekal'o sufer'is iom pro la sek'ec'o, sed Ni'a Sinjor'o donac'is al ni bel'a'n herb'aĵ'o'n kaj mult'e da fru'matur'a'j ter'pom'o'j. Kaj la kamp'o'gard'ist'o edz'iĝ'is kun vilaĝ'an'in'o el Pulderbosch: ŝi est'as strab'a sed posed'as mult'e da mon'o. Francisko la mason'ist'o fal'is de la tegment'o de la bier'far'ist'o sur la dors'o'n de ni'a mal'jun'a forĝ'ist'o, kaj la forĝ'ist'o est'is preskaŭ mort'ig'it'a, mal'feliĉ'e!»

La jun'ul'in'o silent'is.

«Ĉu tio est'as ĉio?» demand'is la patr'in'o mal'ĝoj'e. «Ĉu vi ne sci'ig'us al li ke la bov'in'o nask'is id'o'n?»

«Ho jes! tio'n mi forges'is... Jen, tio si'n trov'as jam sur la paper'o:

«Ni'a flav'ruĝ'a bov'in'o nask'is id'o'n; ĉio bon'e sukces'is, kaj la bov'id'o est'as jam vend'it'a.»

«Ĉu vi ne dir'us i'o'n pri ni'a'j kunikl'o'j, Katarino?» demand'is la av'o.

Post la ĉes'o de si'a skrib'ad'o, la jun'ul'in'o leg'is:

«La av'o konstru'is kunikl'ej'o'n en la stal'o; ili est'as tiel gras'a'j kiel marmot'o'j, sed la pli dik'a kunikl'in'o dev'as viv'ad'i ĝis kiam vi est'os re'ven'int'a, Johano, tiam ni frand'e festen'os!»

Ĉiu'j gaj'e ek'rid'is; la knab'et'o, vid'ant'e la komun'a'n ĝoj'o'n kaj traf'it'a per la vort'o festen'i, bru'eg'e ek'aplaŭd'is. Sed mal'feliĉ'e li'a man'et'o traf'is tiel fort'e la tas'et'o'n ke ĝi rul'iĝ'is sur la tabl'o, el'verŝ'ant'e la ink'o'n kiel nigr'a'n river'o'n sur la bel'a'n leter'o'n.

La rid'o tuj mal'aper'is de ĉiu'j vizaĝ'o'j; unu rigard'is la ali'a'n tim'em'e kaj silent'e; oni lev'is la okul'o'j'n ĉiel'e'n dum Paŭĉjo, tim'eg'ant'e la bat'o'n, jam ek'plor'eg'is kaj kri'is tiel fort'e ke la orel'o'j est'is surd'ig'it'a'j.

Dum long'a temp'o oni riproĉ'is la knab'et'o'n kaj oni plend'is mal'ĝoj'eg'e pri la katastrof'o, ĝis kiam oni konklud'is per la demand'o:

«Di'o! kio'n ni far'os nun?»

«Nu, nu,» dir'is Katarino kun decid'ec'o «la mal'feliĉ'o ne est'as tiel grav'a; mi intenc'is tamen re'skrib'i la leter'o'n, ĉar en la komenc'o la afer'o ne bon'e prosper'is; la liter'o'j est'is tro grand'a'j kaj la skrib'aĵ'o est'is tro mal'rekt'a. Nun mi far'os tio'n pli bon'e, mi ja ek'kuraĝ'iĝ'is. Las'u mi'n rapid'e kur'i al la vilaĝ'o por aĉet'i paper'o'n kaj ink'o'n, kaj por ke oni re'e tranĉ'u mi'a'n anser'plum'o'n ĉar ĝi far'iĝ'is mult'e tro fleks'ebl'a.»

«Nun, tuj for'ir'u, infan'o mi'a,» respond'is la patr'in'o «jen est'as la kvin'frank'a mon'er'o de la bov'id'o: vi ŝanĝ'ig'u ĝi'n ĉe la instru'ist'o, ĉar mi dev'os kred'ebl'e send'i al mi'a kompat'ind'a Johano almenaŭ du frank'o'j'n.

—Paŭĉjo, for! el la dom'o! kaj ne kuraĝ'u re'ven'i antaŭ la vesper'o!»

Katarino, kun kontent'a rid'et'o sur la vizaĝ'o, el'paŝ'is rapid'e el la pord'o, si'n direkt'ant'e al la vilaĝ'o. La triumf'o kiu'n ŝi akir'is, la konvink'o ke de nun ŝi pov'os skrib'i al Johano kaj precip'e ia fier'ec'o pro si'a scienc'o, plen'ig'is ŝi'a'n kor'o'n je dolĉ'a ĝoj'o.

El «De Loteling» (La Rekrut'o.)

Traduk'is
Raym. Van Melckebeke.

En vilaĝ'a tomb'ej'o.

La kurs'o'j en la vilaĝ'a lern'ej'o fin'iĝ'is.

Jen hejm'e'n ir'as Manj'o, la am'ind'a blond'a knab'in'o, port'ant'e sub brak'o si'a'n skrib'ardez'o'n. La nigr'a bukl'har'a Janko de la najbar'aĵ'o ŝi'n sekv'as.

Voj'ir'ant'e, ili de'ŝir'as blu'a'j'n cejan'o'j'n kaj ruĝ'a'j'n papav'o'j'n el la sekal'a'j kamp'o'j...

Sur la ŝton'a ŝtup'o, apud la en'ir'ej'o de la tomb'ej'o, ili kun'sid'as. Janko kun'plekt'as kron'o'n el la flor'o'j. Ŝajn'as al la knab'in'o, ke tio tro long'e daŭr'as, kaj ŝi aper'ig'as si'a'n mal'pacienc'o'n por posed'i la kron'o'n.

Sed Janko labor'ad'as kun fervor'a ag'em'ec'o. Ne'sci'ant'e tio'n kio li'n incit'as, li ord'ig'as, li inter'ŝanĝ'as la flor'o'j'n, li serĉ'as la harmoni'o'n de l’ kolor'o'j, kaj divers'foj'e li mezur'as la kron'o'n sur la kap'o de si'a dolĉ'a kun'ul'in'o. Ĉu ia amik'a aŭ am'a sent'o tiel fru'e far'is tiu'n knab'o'n art'ist'o?

Proksim'e de ĉi tiu'j naiv'a'j lud'o'j si'n etend'as la kamp'o de etern'a dorm'ad'o kun si'a ne'inter'romp'it'a silent'o, kun si'a'j verd'ant'a'j tomb'o'j kaj si'a'j fal'int'a'j kruc'et'o'j. Alt'e star'as sur la kamp'o de la mort'o la humil'a preĝ'ej'et'o: ĝi'a mal'nov'a tur'o, masiv'a kaj sen'graci'a je si'a mal'supr'o, simil'as al mal'jun'ul'o mal'gaj'ant'a pro la mort'o de infan'o'j; sed je la supr'o ĝi'a'j form'o'j mal'dik'iĝ'as kaj ĝi'a pint'form'a tegment'o, kvazaŭ sag'o, supr'e'n'ir'as al la ĉiel'o kaj aper'ig'as la or'a'n esper'a'n stel'o'n, bril'eg'ant'a'n super la mort'int'o'j, kiu'j dorm'as sub la verd'a herb'aĵ'o.

La sun'o dis'verŝ'as si'a'n gaj'ig'a'n lum'o'n sur la tomb'ej'o'n; flor'o'j balanc'iĝ'as sur la tomb'o'j pro la varm'et'a vent'et'o; bird'o'j kant'as sur la tili'o'j super'ombr'ant'a'j la sankt'a'n herb'ar'o'n; divers'kolor'a'j papili'o'j flirt'as ĉirkaŭ la lign'a'j kruc'et'o'j.... sed neni'o romp'as la impres'a'n silent'ad'o'n aŭ la kor'tuŝ'ant'a'n sol'ec'o'n de la mort'kamp'o.

Janko fin'is si'a'n labor'ad'o'n. Sur la kap'o de Manj'o parad'as nun la ruĝ'a'blu'a kron'o, kiu'n li kun'plekt'is por ŝi.

Ambaŭ en'ir'as en la voj'et'o'n zigzag'ant'a'n tra la tomb'ej'o.

Janko ek'vid'as flor'o'n de Sankt'a Johano[16] bril'et'ant'a'n sur ia tomb'o kiel arĝent'a stel'o. Li flank'e'n salt'as, de'ŝir'as la flor'o'n de ĝi'a trunk'et'o kaj fiks'as ĝi'n sur la frunt'o'n de si'a amik'in'et'o.

Ĝi est'as la centr'a juvel'o en la diadem'o de reĝ'in'o, kies komenc'iĝ'ant'a regn'o est'as la viv'o, kies sceptr'o est'as la bel'ec'o, kies trezor'o est'as la simpl'ec'o kaj la kred'o.

Manj'o ĝoj'ant'e marŝ'as antaŭ'e'n; en ŝi'a'j blu'a'j okul'o'j bril'as infan'a fier'ec'o, kaj ili miks'as si'a'n dolĉ'a'n hel'o'n kun tiu de bel'et'a'j cejan'o'j balanc'iĝ'ant'a'j sur ŝi'a frunt'o.

Sed ŝi halt'as en la tomb'ej'o kaj ek'rigard'as rid'et'ant'e lign'a'n kruc'et'o'n, kies freŝ'a flor'kron'o montr'as tomb'o'n antaŭ ne'long'e plen'ŝut'it'a'n.

—«La kron'o, kiu'n vi port'as, est'as mult'e pli bel'a!» dir'as Janko.

—«Tie kuŝ'as en'tomb'ig'it'a Karolinjo de la ĉar'far'ist'o» murmur'as la rev'ant'a knab'in'o.

—«Mal'feliĉ'a Karolinjo» kompat'as la knab'et'o «nun ŝi ne pov'os ir'i plu kun ni en la lern'ej'o'n».

—«Ĉar ŝi est'as, ĉu ne ver'e, en la ĉiel'o?»

—«Jes, ŝi est'as en la ĉiel'o, domaĝ'e!»

—«Kial do vi est'as mal'gaj'a, ĉar Karolinjo est'as en la ĉiel'o?» demand'as la knab'in'o mir'ant'e «En la ĉiel'o est'as tamen tiel bon'e! Tie oni pov'as promen'ad'i de lam'a ten'o ĝis la vesper'o kun la kar'a'j anĝel'et'o'j! Tie oni ricev'as suker'aĵ'o'j'n po plen'a'j antaŭ'tuk'o'j; tie ĉiu tag'o est'as dimanĉ'o kaj oni lud'ad'as kaj kant'ad'as ĉiam;—kaj kiam oni lac'iĝ'is de lud'ad'o, tiam la bon'a Di'o ni'n sid'ig'as sur si'a'j'n genu'o'j'n kaj kis'as ni'n ĝis ek'dorm'o.»

—«Jes, jes, est'os nepr'e bon'eg'e en la ĉiel'o!» sopir'ant'e murmur'as Janko.

—«Mi vid'is Karolinjon, kiam ŝi far'iĝ'is jam anĝel'et'o kaj ŝi ankoraŭ dorm'is long'a'n dorm'ad'o'n antaŭ ol ŝi est'is flug'ont'a al la ĉiel'o.» Re'parol'as Manj'o «Ha! kiel bel'a ŝi est'is! Vest'it'a ŝi est'is per freŝ'a blank'a rob'et'o, kaj ŝi'a vizaĝ'o kaj ŝi'a'j man'et'o'j est'is eĉ pli blank'a'j ol la rob'et'o;—kaj sur si'a kap'o ŝi port'is kron'o'n el or'a'j kaj arĝent'a'j flor'o'j kun stel'et'o'j kaj perl'o'j, kiel la infan'et'o Jesuo en la preĝ'ej'o;—kaj Karolinjo rid'et'is tiel dolĉ'e dum si'a dorm'ad'o kvazaŭ ŝi jam sonĝ'is pri la ĉiel'o. Mi ne vid'is ŝi'a'j'n flug'il'o'j'n; sed mi'a patr'in'o klar'ig'is al mi, ke ili est'as fald'it'a'j sub ŝi'a dors'o, por ke ili ripoz'u por la long'a vojaĝ'o.... Ĉar la ĉiel'o est'as tre mal'proksim'e de ĉi tie, Janko.»

—«Ven'u, Manj'o» murmur'et'as la knab'et'o, for'ig'ant'e ŝi'n de la tomb'et'o «Mi tamen ne dezir'us jam mort'i, ĉar tiam mi ne pov'us plu lud'i kun vi....»

El «Het ijzeren graf» (La fer'a tomb'o.)

Traduk'is
Raym. Van Melckebeke.

Mort'ig'o de Jakobo Van Artevelde.

En la unu'a etaĝ'o de la dom'o de Jakobo Van Artevelde fenestr'o est'as mal'fermat'a.

Tie aper'as nun la Saĝ'a Vir'o mem, apog'ant'a si'n sur la fer'a balkon'balustrad'o kaj far'ant'a sign'o'n per man'o ke li tuj ek'parol'os. Tial ke li est'as hel'e lum'at'a de la fajr'bril'o de l’ torĉ'o'j oni pov'us facil'e disting'i sur li'a vizaĝ'o kor'tuŝ'ec'o'n eĉ plej mal'grand'a'n. Sed neni'a kor'prem'ec'o, neni'a tim'o est'as sur ĝi vid'ebl'a; ĝi atest'as nur trankvil'a'n ĉagren'o'n kaj sincer'a'n kompat'o'n.

En la komenc'o est'is ne'ebl'e ke li parol'u sufiĉ'e laŭt'e por ke li est'u kompren'at'a; ĉar la popol'amas'o el ĉiu'j flank'o'j kri'eg'ant'e al'proksim'iĝ'is, kaj lev'is minac'e torĉ'o'j'n kaj arm'il'o'j'n.

Fin'e la bru'eg'ad'o ĉes'as kaj Van Artevelde ek'parol'as:

«Kun'ul'o'j, kio'n vi dezir'as de mi? Kial vi est'as tiel incit'it'a'j kontraŭ mi? Dir'u kio'n mi ebl'e mal'bon'far'is, mi re'bon'ig'os tio'n laŭ mi'a pov'o.»

«Ni postul'as kalkul'raport'o'n pri la grand'a Flandr'a trezor'o kiu'n vi rab'is!» tumult'e kri'is ĉiu'flank'e la ribel'ant'o'j.

«Oni vi'n tromp'as, kun'ul'o'j,» respond'is Van Artevelde, «el la Flandr'a trezor'o mi neniam for'ŝtel'is la plej mal'grand'a'n mon'er'o'n. Re'turn'e ir'u hejm'e'n kviet'e; mi pet'as vi'n, re'ven'u morgaŭ dum la tag'o: por vi'a kontent'ig'o mi sen'kulp'ig'os mi'n pri ĉio kio'n vi pov'as dezir'i.—Vi konstat'os ke oni vi'n tromp'is.»

«Ne, ne!» ek'kri'is Gerard'o Denys, minac'ant'e Artevelde kaj perfid'e rid'ant'e, «ni vol'as tuj ricev'i klar'ig'o'j'n! Ni sci'as ke vi ŝtel'is la trezor'o'n, kaj, kiel mal'nobl'a fripon'o, ĝi'n for'send'is en Angl'uj'o'n. Ni ne permes'os ke vi for'kur'u! Vi dev'as mort'i, land'perfid'ul'o!»

«Li dev'as mort'i!» re'kri'eg'is la parti'an'o'j de Gerard'o. «Mal'supr'e'n'ir'u kaj ne parol'u plu de tiu alt'aĵ'o, tiran'o!» kri'is brut'e ali'a ribel'ant'a band'o.

Artevelde, pli'fort'ig'ant'e kaj pli'akcent'ant'e si'a'n voĉ'o'n, re'parol'is:

«Ho, kun'ul'o'j, vi postul'as mi'a'n mort'o'n! Ĉu vi ne memor'as do plu, ke mi ofer'ad'is mi'a'n ripoz'o'n, mi'a'n bien'o'n kaj mi'a'n viv'o'n por la liber'ig'o de Flandr'o kaj por vi'a prosper'ec'o? Ĉu vi ne sci'as plu ke sur tiu ĉi sam'a plac'o, kie nun vi vol'as verŝ'i mi'a'n sang'o'n, vi ĵur'is defend'i kaj help'i mi'n ĝis la mort'o? Ĉu ne est'as vi, kiu'j pet'eg'is mi'n, kun lev'it'a'j brak'o'j, don'i al vi liber'ec'o'n kaj negoc'o'n? Ho, atest'u almenaŭ, kun'ul'o'j, ke mi plen'um'is mi'a'n promes'o'n! Mi sav'is Flandr'o'n de la mal'sat'eg'o, mi liber'ig'is ĝi'n el la sklav'ec'o, mi re'viv'ig'is kaj bril'eg'is ĝi'n en prosper'o, en glor'o kaj en grand'ec'o...

«Ĉu vi vol'us nun mal'just'e mort'ig'i mi'n, tremp'i vi'a'j'n man'o'j'n en sang'o'n de sen'kulp'ul'o?

«Mal'ĝoj'a rekompenc'o de l’ bon'o kiu'n mi pen'ad'is far'i, kaj kiu'n mi plen'um'is dank’ al Di'a help'o!

«Dispon'i je mi'a viv'o vi pov'as, ĉar mi est'as tut'e sol'a kontraŭ ĉiu'j: sed mi pet'eg'as vi'n, kun'ul'o'j, antaŭ ol mal'honor'i vi'n per tia krim'o, pri'pens'u kies il'o vi est'as; atest'u ke la mal'amik'o'j de ni'a liber'ec'o vi'n tromp'as, por intern'e dis'ig'i ni'a'n kar'a'n Flandr'o'n, por ke ĝi fal'u sen'fort'a kaj ke ĝi neni'ig'it'a kurb'iĝ'u sub la plej hont'ind'a jug'o. Ĉu vi ne est'as do plu id'o'j de Flandr'o? Ĉu Gent'o ne en'hav'is vi'a'j'n lul'il'o'j'n? Kial do vi for'ĵur'as patr'uj'o'n, liber'ec'o'n kaj glor'o'n por amuz'i vi'n verŝ'ant'e frat'a'n sang'o'n?

«Ne, ne, vi ankoraŭ aŭskult'os mi'n; la kri'eg'o de mort'ant'a Flandr'o el mi'a buŝ'o ankoraŭ re'son'os en vi'a'j kor'o'j. Ĝi for'tir'eg'os de vi'a'j okul'o'j blind'ig'int'a'n vual'o'n kaj al vi re'memor'ig'os la plej sankt'a'n dev'o'sent'o'n.

«Ve! Ve! por ni, kun'ul'o'j, se surd'a'j vi est'as por tiu ĉi solen'a vok'o...»

Jam la elokvent'a parol'ad'o de Van Artevelde ek'kapt'is la atent'o'n de l’ aŭskult'ant'o'j kaj potenc'e ek'kviet'ig'is la pasi'o'j'n.

Envi'a bedaŭr'o kovr'is la vizaĝ'o'n de Gerard'o Denys, kiu, koler'eg'e, rimark'is ke li'a ofer'o for'iĝ'os.

Denys kun si'a'j konspir'ant'o'j, ne'rimark'it'e, al'proksim'iĝ'is al la mal'antaŭ'a pord'o de l’ Artevelda dom'o, kaj tie ili ek'bru'eg'is kaj ek'atak'is la mal'fortik'a'n pord'o'n per martel'o'j kaj hak'il'o'j.

En ĉambr'o, kies pord'o trov'iĝ'is flank'e de l’ strat'et'o nom'at'a: «Paddenhoek» (angul'o de la buf'o'j), la Arteveldaj amik'o'j atend'is ten'ant'e arm'il'o'n en pugn'o, kaj decid'int'e mort'i por li'a defend'o.

Atent'eg'e kaj si'n incit'ant'e reciprok'e al kuraĝ'o, ili aŭd'is la fort'eg'a'j'n martel'bat'o'j'n kaj la kri'eg'o'j'n, kiu'j tiel minac'e re'son'is antaŭ la ekster'pord'o de l’ Paddenhoek.

Fin'e la mort'ig'ont'o'j dis'pec'ig'is la pord'o'n kaj triumf'e en'salt'eg'is la koridor'o'n. Nun ili ek'atak'is per si'a'j martel'o'j la pord'o'n de l’ ĉambr'o kaj ĝi'n el'ig'is el la hok'o'j. Post mal'mult'a'j moment'o'j la mal'fort'a barikad'o fal'is sur la parget'o'n, don'ant'e tra'ir'ej'o'n al la furioz'a'j atak'ant'o'j.

La glav'o de Ghelnot[17] tend'is la kap'o'n de l’ unu'a, la ponard'o de Lieven[17] tra'bor'is la brust'o'n de l’ du'a. Tuj ĉiu el ili'a'j amik'o'j elekt'is mort'ig'ot'o'n: preskaŭ sam'temp'e kvin aŭ ses ribel'ant'o'j fal'is ter'e'n en sang'o.

Vid'ant'e tio'n, la ali'a'j rapid'e ek'ir'is re'turn'e'n. Ĉar la atak'ant'o'j pov'is en'paŝ'i nur du'op'e aŭ tri'op'e la mal'larĝ'a'n koridor'o'n, ili est'is traf'ot'a'j antaŭ ol ili pov'os uz'i si'a'j'n arm'il'o'j'n; ili do bon'e kompren'is ke nur mal'mult'a'j penetr'os en la ĉambr'o'n, kaj ke ili renkont'e'n ir'as al cert'a mort'o, vol'ant'e al'ven'i ĝis Artevelde per tiu voj'o. Sekv'e ili vol'is re'el'ir'i..... sed, pli'mal'proksim'e en la koridor'o, bru'eg'is antaŭ'e'n'puŝ'ant'a mas'o, kiu kun ne'venk'ebl'a pen'ad'o en'puŝ'is la plej'antaŭ'est'ant'o'j'n en la ĉambr'o'n, kiel fal'eg'ant'a flu'o.

Kvankam Ghelnot kaj li'a'j amik'o'j furioz'e fal'ig'is ter'e'n la unu'a'j'n mal'amik'o'j'n kaj per glav'o'j fend'is ili'a'j'n kap'o'j'n aŭ per ponard'o'j tra'bor'is ili'a'j'n brust'o'j'n, la atak'ant'o'j est'is tro mult'nombr'a'j, por ke la amik'o'j de Van Artevelde kontraŭ'star'u la puŝ'o'n de l’ korp'o'j: ili dev'is paŝ'i mal'antaŭ'e'n kaj las'i si'a'n favor'a'n lok'o'n.

Baldaŭ la ĉambr'o est'is plen'ig'it'a de mort'ig'ant'o'j. Ghelnot kaj li'a'j kun'batal'ant'o'j ĉirkaŭ'at'a'j ĉiu'flank'e, venk'at'a'j kaj puŝ'at'a'j kontraŭ la mur'o'n, si'n defend'is kiel leon'o'j, kaj frap'ad'is kaj tranĉ'ad'is kvankam la sang'o dis'flu'is el vund'o'j mult'nombr'a'j.

Kelk'a'j parti'an'o'j kaj serv'ist'o'j de Artevelde, vid'ant'e ke la ali'a'j est'as blok'it'a'j, atak'is la ribel'ant'o'j'n je l’ post'a flank'o.

Sed malgraŭ ĉiu'j kuraĝ'a'j kaj hero'a'j mir'eg'ind'aĵ'o'j, kiu'j'n ili far'is, ili ne pov'is hav'i la plej mal'grand'a'n esper'o'n pri la venk'o. Ili dev'is kontraŭ'batal'i tro mult'e da mal'amik'o'j.

Gerard'o Denys kun triumf'a ĝoj'o rimark'is ke la ŝtup'ar'o far'iĝ'is al'ir'ebl'a.

Las'ant'e la batal'o'n, li marŝ'is al tiu direkt'o kaj ek'kri'is:

«Ni supr'e'n'ir'u! ni supr'e'n'ir'u!»

Li antaŭ'ir'is antaŭ si'a'j kun'ul'o'j sur la ŝtup'ar'o'n.

En'ir'ant'e la ĉambr'o'n, li vid'is Artevelde’n ankoraŭ parol'ant'a'n al la popol'o.

En li'a gorĝ'o stertor'is kri'eg'o simil'a al blek'ad'o de tigr'o, kiu sent'as sang'ad'ant'a'n trem'ant'a'n kapt'aĵ'o'n sub si'a'j pied'eg'o'j; furioz'a rid'o, kiel tiu de demon'o, ilumin'is li'a'n vizaĝ'o'n per infer'a bril'o. Triumf'ant'e li salt'is al Artevelde, kaj frap'is li'n per si'a hak'il'o tiel fort'e, ke Jakobo fal'is, kun fend'it'a kap'o, sur la balustrad'o'n.

La sen'kulp'a sang'o, el'flu'ant'a el larĝ'a vund'o, ŝpruc'is sur la aŭskult'ant'a'n popol'amas'o'n.

«Popol'o!... Gent'o!... Flandr'o!...» tia est'is la last'a ĝem'o de l’ Saĝ'a Vir'o!

El «Jacob Van Artevelde.»

Traduk'is
E. Lucas.

Doktor'o Renier Snieders est'is kurac'ist'o en Turnhout (en la Antverpena provinc'o). Li'a'j grand'nombr'a'j rakont'o'j, ĉiu'j bon'mor'a'j kaj interes'a'j, est'as skrib'it'a'j en pur'a flandr'a lingv'o, kaj la pli'mult'o el ili est'as kalkul'ind'a'j inter la bon'a'j produkt'aĵ'o'j de ni'a literatur'o. Precip'e en la pri'skrib'o de la viv'o de vilaĝ'an'o'j li oft'e proksim'iĝ'as al Conscience.

Bruselaj vetur'ig'ist'o'j.

Dum kelk'a'j minut'o'j tie'n kaj tie'n ĉi kur'int'e, mi subit'e ek'vid'is sur ia larĝ'a, vast'a plac'o du lu'ebl'a'j'n kaleŝ'o'j'n. Mi est'is tro rapid'e kur'int'a por ke mi pov'u laŭt'e kri'eg'i, tial mi ek'fajf'is per mi'a'j du fingr'o'j (kiam mi est'is knab'o mi est'is ĉiam am'ant'o de la fingr'o'fajf'ad'o) kaj per mi'a de'pren'it'a ĉapel'o mi al'vok'is unu el la vetur'ig'ist'o'j.

Ŝajn'is ke ili bon'e kompren'is mi'a'n signal'o'n, ĉar mi vid'is ke tuj la du vetur'ig'ist'o'j al'pren'as rapid'e la fal'int'a'j'n brid'o'j'n, sur'salt'as sur la seĝ'o'n kaj al'galop'as al mi.

«Mi bezon'as nur unu kaleŝ'o'n!» al'kri'is mi jam de mal'proksim'e.

La vetur'ig'ist'o'j vip'is la ĉeval'o'j'n kaj kri'eg'is kiel frenez'ul'o'j por ke la best'o'j pli rapid'e kur'u. Ambaŭ halt'is sam'temp'e antaŭ mi.

«En'ir'u, sinjor'o,» dir'is unu, kiu port'is sur la kap'o griz'a'n ĉif'it'a'n felt'a'n ĉapel'o'n, kaj li de'salt'is de la seĝ'o kaj mal'ferm'is la pord'et'o'n.

«Mi'n la sinjor'o al'vok'is!» kri'is la ali'a, ia mal'ĝentil'a vir'o vest'it'a per velk'it'a verd'a livre'o.

«Ne! mi'n li al'vok'is!» re'kri'eg'is la ali'a.

«Ceter'e mi al'ven'is la unu'a» al'don'is la livre'vest'it'o.

«Vi kun vi'a lam'a best'o!» ŝerc'is la felt'a ĉapel'o.

«Kio'n vi sci'as pri mi'a ĉeval'o? vi, kiu per mal'sat'o mort'ig'as vi'a'n mal'jun'a'n el'uz'it'a'n best'o'n» kontraŭ'ŝerc'is la ali'a «kaj re'e: mi al'ven'is la unu'a. Sinjor'o, kiu'n vi al'vok'is? kaj kiu al'ven'is la unu'a al vi?» demand'is la ali'a, iom pli mal'rekt'ig'ant'e si'a'n ĉif'it'a'n ĉapel'o'n.

Mi est'is dev'ig'it'a respond'i per ŝultr'o'mov'o.

«En'paŝ'u nur, sinjor'o» dir'is al mi la felt'a ĉapel'o delikat'e mi'n puŝ'ant'e al la pord'et'o de si'a kaleŝ'o.

«Mal'bon'ul'o!» ek'kri'is li'a kontraŭ'ul'o «Ĉu vi ne las'os la sinjor'o'n liber'a?»

«Ne, vi mem est'as mal'bon'ul'o!» kri'is la felt'a ĉapel'o «En'ir'u do, sinjor'o.»

Dum mi en'ir'is la vetur'il'o'n, mi aŭd'is ke unu vip'as la ali'a'n. La atak'it'o re'bat'is per la pugn'o kaj, kri'ant'e ĉiu'spec'a'j'n mal'ben'o'j'n kaj al'nom'o'j'n, ili for'ĵet'is la reciprok'a'j'n ĉapel'o'j'n, frap'is la okul'o'j'n blu'a'j kaj fin'e ter'e'n rul'iĝ'is sub la ĉeval'o'j'n.

La ĉif'it'a ĉapel'o, kiu est'is la pli mal'grand'a sed ankaŭ la pli vigl'a, for'ramp'is inter la rad'o'j kaj ek'salt'is sur la seĝ'o'n de si'a vetur'il'o en kiu mi iom tim'em'a sid'is rigard'ant'e la ir'ad'o'n de la batal'o.

«Kaj tamen vi ne vetur'os!» kri'is la per verd'a livre'o vest'it'a vetur'ig'ist'o, tuj dis'tranĉ'ant'e per rapid'eg'a mov'o unu el la tir'ŝnur'o'j.

La ĉif'it'a ĉapel'o blek'eg'ant'e kiel sovaĝ'a best'o, de'salt'is de la seĝ'o, ek'kapt'is je la gorĝ'o si'a'n kontraŭ'ul'o'n: tiam la batal'o far'iĝ'is tiel furioz'a kvazaŭ oni inter'batal'us ĝis mort'o.

«Mi pag'os al vi ambaŭ, sed pro l’ am'o al ĉiel'o, ne sufok'u unu la ali'a'n!» ek'kri'is mi, salt'ant'e el la vetur'il'o.

Mi pag'is al ĉiu la salajr'o'n difin'it'a'n laŭ la urb'a regul'ar'o, kaj al'direkt'is mi'n al la ali'a vetur'il'o.

«Antaŭ'e vi pag'os mi'a'n tir'ŝnur'o'n!» kri'is la ĉif'it'a ĉapel'o, kaj li pren'is si'a'n kontraŭ'ul'o'n je la brak'o.

«For'vetur'u sen'prokrast'e, ĉar tre urĝ'as!» kri'is mi el la vetur'il'o. «For'vetur'u! Al la Ekspozici'o!»

«Unu'e vi pag'os mi'a'n tir'ŝnur'o'n!» re'kri'eg'is la ĉif'it'a ĉapel'o.

«For!» mi ordon'e komand'is «tre urĝ'as!»

«Ne, unu'e pag'i!» kri'is la ĉif'it'a ĉapel'o: li el'pren'is si'a'n tranĉ'il'o'n kaj si'a'vic'e kapt'is unu el la ŝnur'o'j por ĝi'n de'tranĉ'i.

«Ne tuŝ'u mi'a'n jung'aĵ'o'n» kri'is la livre'vest'it'o, dum li minac'e sving'is si'a'n tranĉ'il'o'n...

«Pag'u mi'a'n tir'ŝnur'o'n!...» kri'eg'is obstin'eg'e la ali'a...

Ĉar mi klar'e vid'is ke la mal'amik'aĵ'o'j re'komenc'is, mi salt'is el la kaleŝ'o kaj inter'met'is mi'n kiel arbitraci'ont'o inter la du vetur'ig'ist'o'j.

«Nu,» dir'is mi al la ĉif'it'a ĉapel'o «kiom kost'as tiu tir'ŝnur'o?»

«Kvar frank'o'j'n» respond'is li «sed, ĉar mi pov'as re'bon'ig'i mi'a'n jung'aĵ'o'n, mi kontent'iĝ'as per du frank'o'j.»

«Du frank'o'j!» mok'is la ali'a «la tut'a vi'a jung'aĵ'o ne valor'as kvin'frank'a'n mon'er'o'n!»

«Ĉu iam vi sur'met'is sur vi'a'n ĉeval'o'n ali'a'n ol ŝtel'it'a'n jung'aĵ'o'n?» riproĉ'is la ali'a.

«Li for'kur'u al la lun'o! sinjor'o, ne permes'u ke li vi'n tiel tromp'u!... aŭ ĉu ebl'e ia lig'o'tuber'o pli'a difekt'os li'a'n jung'aĵ'o'n?»

«Mi ne toler'os tio'n pli long'e!» kri'eg'is la ĉif'it'a ĉapel'o, ruĝ'a je koler'eg'o.

Vid'ant'e la mon'uj'o'n kiu'n mi pren'is el mi'a poŝ'o, li ek'kviet'iĝ'is.

«Jen est'as du frank'o'j» mi dir'is «kaj nun for'vetur'ig'u mi'n rapid'eg'e!»

La vir'o tuj si'n montr'is tiel ĝentil'a ke li de'pren'is si'a'n ĉapel'o'n antaŭ mi, mal'ferm'is la pord'et'o'n kaj, kiam mi sid'is, re'ferm'is ĝi'n. Ambaŭ est'is pac'iĝ'int'a'j kaj fin'e mi pov'is for'vetur'i.

«Ĉu mi renkont'os vi'n hodiaŭ vesper'e ĉe la vesper'manĝ'o?» demand'is la ĉif'it'a ĉapel'o, kvazaŭ neni'o mal'agrabl'a okaz'is.

«Ĉu vi gajn'is la vet'o'n?» sci'am'e demand'is la ali'a.

«Cert'e! Vi zorg'u ke vi fru'e ĉe'est'u!»

«Konfid'u je tio!»

«Atend'u iom por ke mi al'lig'u la ĉen'et'o'n de vi'a brid'o.—Nu, antaŭ'e'n vetur'u!»

«Ĝis hodiaŭ vesper'e!»

La kaleŝ'o ek'rul'iĝ'is.

La amik'a'j parol'o'j, kiu'j'n la du vetur'ig'ist'o'j inter'ŝanĝ'is je l’ dis'ir'o, tre'eg'e mir'ig'is mi'n. Antaŭ du minut'o'j la ag'ad'o de tiu'j mal'delikat'ul'o'j est'is tiel minac'a, ke mi jam ek'tim'is mal'feliĉ'o'j'n; apenaŭ ili inter'pac'iĝ'is, kaj tuj ĉio ŝajn'as forges'it'a kaj la inter'parol'ad'o re'far'iĝ'is ordinar'a kaj konfid'a—kaj tamen mi dev'is konfes'i ke la vetur'ig'ist'o'j ag'is nur tiel kiel la potenc'ul'o'j, kies ag'ad'o'n ni ĉiu'tag'e mal'sprit'e admir'as. Unu reĝ'o dis'tranĉ'as la tir'ŝnur'o'n de la ŝtat'vetur'il'o de la ali'a, zorg'e bat'as li'n kaj la sekv'ant'a'n tag'o'n nom'as li'n tre amik'e: «Mi'a frat'a Moŝt'o! Mi'a kuz'a Moŝt'o!» Ĉu ne tiel la reg'ant'o'j si'n nom'as reciprok'e?

Traduk'is
Raym. Van Melckebeke.

Tiu ĉi verk'ist'o est'is precip'e popol'a kant'ist'o. Se li'a'j vers'o'j est'as ia'foj'e ne'polur'it'a'j kaj mal'glat'a'j laŭ vid'punkt'o de la gramatik'o, ili est'as ĉiam natur'a'j kaj viv'o'plen'a'j.

Li'a'j kant'o'j en'hav'as oft'e pik'em'a'j'n ŝerc'o'j'n kontraŭ tiu'j, kiu'j mal'ŝat'as si'a'n ge'patr'a'n lingv'o'n; tiel li incit'is la popol'o'n al re'viv'ig'o kaj glor'ig'o de l’ Flandr'a lingv'o.

Johano Sen'patr'uj'o.

(J'a'n Zonderland).

Traduk'is
D^ro W. Van der Biest.

J'a'n Van Beers est'as unu el la plej glor'a'j poet'o'j kaj verk'ist'o'j de flandr'a land'o. Li'a'j vers'o'j est'as simpl'a'j, graci'a'j kaj bel'son'a'j. Tre oft'e li pentr'as la simpl'a'n viv'o'n de vilaĝ'an'o'j, iom poet'ig'it'a'n; sed ĉiam eĉ en la plej viv'o'plen'a'j rakont'o'j aper'as io rev'em'a, io dolĉ'e mal'gaj'et'a. La verk'o'j de Van Beers est'as tre legat'a'j en Belg'uj'o kaj en Holando.

La mal'san'a jun'ul'o.

(De zieke jongeling).

Fojn'ig'it'a jam est'is la herb'o, kaj rikolt'it'a la gren'o; la aŭtun'a sun'o per fest'a hel'o bril'is: est'is fest'tag'o en la vilaĝ'o; la blond'a'j vilaĝ'an'in'o'j akompan'is al la danc'o la gaj'eg'a'j'n jun'ul'o'j'n.

Kaj tie, ĉe la fenestr'o, sid'is mal'feliĉ'a je ftiz'o mal'san'a jun'ul'o, kiu de Krist'nask'o ne el'ir'is plu. Apud li patr'in'o li'a preĝ'is rozari'o'n, kviet'e rigard'ant'e jen si'a'n fil'o'n, jen la ĉiel'a'n ark'aĵ'o'n, kaj ŝi plor'is.

La jun'ul'o ek'parol'is, dum sur li'a'j pal'a'j lip'o'j aper'is ia mal'ĝoj'a rid'et'o: «Ho! kia bel'a tag'o, patr'in'et'o! Rigard'u: kiel blu'a est'as la ĉiel'o, kiel varm'a la sun'bril'o! Est'as ver'a fest'tag'o! Rigard'u, kiel gaj'a'j ili tie est'as, kiel ili ĉirkaŭ la bud'o'j ĉirkaŭ'ir'ad'as! Jen komenc'as jam la danc'o!—Ha! tio est'as bel'a!—Ĉu est'as ver'e, patr'in'et'o, ke mi est'as jam mort'ont'a?»

Kaj ŝi ek'ĝem'is, la mal'feliĉ'a patr'in'o: «Henriĉjo, mi'a kar'a, ne parol'u tiel. Di'o est'as bon'a kaj ĉio'zorg'ant'a. Efektiv'iĝ'u li'a sankt'a vol'o!...»

Kaj la jun'ul'o re'parol'is: «Patr'in'et'o, jes, la Di'a bon'ec'o ĉio'n ord'ig'as; sed tamen ne kred'ig'u mi'n, ke mi ankoraŭ re'san'iĝ'os! Rigard'u mi'a'j'n man'o'j'n, kiel mal'gras'a'j, kiel diafan'a'j ili est'as!—Ha! mi sent'as, ke mi mal'rapid'e, mal'rapid'e for'mort'ad'as, dum mi sid'as en mi'a seĝ'o, ĉar... mi hav'as ftiz'o'n, patr'in'et'o! kaj tamen... mi est'as nur du'dek'jar'a;—kaj, la pas'int'a'n jar'o'n, re'memor'u, je la sam'a tag'o, est'is ankaŭ fest'tag'o,—tie mi ankaŭ part'o'pren'is en la danc'o, gaj'a kaj freŝ'kolor'a, kant'em'a, danc'em'a, plen'a je esper'o kaj kuraĝ'o;—kaj nun... Ha! tiu'j laŭt'a'j ĝoj'kri'ad'o'j, kaj tiu danc'ad'o prem'as kaj vund'as mi'a'n kor'o'n, patr'in'et'o, kiel kruel'a ŝerc'o!»

Kaj ŝi plor'is, la mal'feliĉ'a patr'in'o: «Henriĉjo, silent'u, mi pet'as, ne mal'ben'u! Pens'u ke Di'o tio'n vol'as! Efektiv'iĝ'u li'a sankt'a vol'o!»

Kaj li re'parol'is: «Jes, mi dev'us pen'i pli'kviet'iĝ'i, vi est'as prav'a. Sed, dum ĉi tiu fest'tag'o ĉiam mi pens'as pri tiu de la last'a jar'o: kaj,—neniam, patr'in'et'o, mi kuraĝ'is tio'n al vi dir'i—sed, ĉu vi ne kon'as Rozinjon, la plej jun'a'n fil'in'o'n de la muel'ist'o? Ĉu jes?... Nu, mi nur kun ŝi ĉiam danc'is; sed kiam al'proksim'iĝ'is la nokt'o, ŝi dir'is: «Henriĉjo, mi dev'as re'ir'i hejm'e'n» kaj mi ŝi'n konduk'is. Ni ambaŭ ir'is silent'e. Ho! mi vol'us ek'parol'i, sed mi ne pov'is, ĉar mi'a kor'o tiel fort'e bat'is! Fin'e, kiam ni al'ven'is tie'n apud la kapel'o de la Sankt'a Virg'ul'in'o en la arb'ar'o: «Henriĉjo,» ŝi dir'is, «nun adiaŭ!» Sed mi ĉiam prem'is ŝi'a'j'n man'o'j'n kaj mi pet'eg'e al'rigard'is ŝi'n, kaj ŝi ek'ruĝ'iĝ'is;—kaj ni'a'j du kor'o'j unu la ali'a'n subit'e kompren'is. Ni am'is... kaj nun, patr'in'et'o, kiam mi est'os mort'int'a, ĉu vi tiam Rozinjon konsol'os? Ĉu vi far'iĝ'os ŝi'a patr'in'o?»

Kaj li re'parol'is: «Ho! kiu sci'as, ĉu ebl'e ŝi ne sid'as sol'a rev'ant'e pri la pas'int'a jar'o, ĉu tie ŝi ne plor'as kaj preĝ'as en la kapel'o de la Sankt'a Virg'ul'in'o, kaj kiu sci'as ankaŭ, ĉu ebl'e ŝi ne forges'is mi'n!—Sed, ho ĉiel'o! ne, tio ne, neniam! ĉar ŝi..... sed..... vid'u tie'n! patr'in'o, patr'in'et'o, ĉu tie ne part'o'pren'as ŝi en la danc'o? Ha!... forges'it'a antaŭ ol mi est'as mort'int'a..... Di'o!... las'u mi'n mort'i nun!»

Kaj li'a kap'o sven'e fal'is post'e'n en li'a apog'seĝ'o, kaj li'a patr'in'o ĝem'is: «Henriĉjo, Henriĉjo!... Di'o!... li ne parol'as plu!...»

Est'is je l’ vesper'o;—kviet'e kaj majest'e la lun'o en la orient'a ark'aĵ'o lev'iĝ'is, dolĉ'e super'lum'ant'e la tut'a'n vilaĝ'et'o'n per arĝent'a magi'a bril'o. Kaj ankaŭ tie'n tra la vitr'et'o'j de la mal'larĝ'a fenestr'o, kie sid'is Henrik'o kun si'a patr'in'o, en'iĝ'is ĝi'a melankoli'a lum'o, mal'varm'a kaj hel'a; kaj se iu, re'ir'ant'e de la fest'ad'o, ek'star'us tie, li pov'us ek'vid'i cert'e kor'ŝir'ant'a'n vid'aĵ'o'n.

Jen kuŝ'as Henrik'o pal'a kaj sen'mov'a sur la mal'riĉ'a lit'o; kaj tie sur la ter'o genu'fleks'as, ankaŭ sen'mov'a, li'a patr'in'o, kaj neni'o eĉ bru'et'as en la ĉambr'o, kie'n la lun'o direkt'as si'a'j'n lum'radi'o'j'n, nur ia'foj'e voĉ'o: «Di'o!... Mi'a fil'o!... Mi'a fil'o mort'is!...»

Traduk'is
Raym. Van Melckebeke.

La Merl'o'nest'o.

(Van ’t Merelnestje).

Traduk'is
D^ro W. Van der Biest.

Abat'o Guido Gezelle est'as la plej rimark'ind'a poet'o kiu'n posed'is Flandr'o dum ĉi tiu'j last'a'j jar'o'j; li est'is ankaŭ re'nov'ig'ant'o de la poezi'a literatur'o kaj fond'is skol'o'n kiu'n glor'ad'as al'iĝ'ant'o'j ĉiu'tag'e pli grand'nombr'a'j. Li est'is jun'a profesor'o de la Poezi'a Klas'o ĉe la Kolegi'o de Ruslaro[20] kiam li publik'ig'is si'a'j'n unu'a'j'n verk'o'j'n: for'las'int'e la princip'o'j'n ĝis tiam instru'it'a'j'n kaj dev'ig'ant'a'j'n pri'skrib'i per sever'a kaj streĉ'a lingv'o klasik'a'j'n subjekt'o'j'n, li kuraĝ'is pri'kant'i per si'a ge'patr'a lingv'o: la idiom'o okcident'a'flandr'a, ĉiu'j'n subjekt'o'j'n, kiu'j'n la natur'o, ne fremd'a aŭ ne'klar'a natur'o sed la flandr'a natur'o, prezent'is antaŭ li'a'j okul'o'j. Sed tiu mal'tim'o, kiu'n montr'is ankaŭ li'a'j lecion'o'j, mal'plaĉ'is al li'a'j estr'o'j, kiu'j li'n for'send'is en Kortrejk'o'n[21] por tie plen'um'i sen'glor'a'n funkci'ad'o'n. Dum dek'o'j da jar'o'j, li tie viv'ad'is silent'e, akr'e sufer'ant'e ĉar li ne est'is kompren'at'a, konsol'iĝ'ant'e apud kelk'a'j fidel'a'j amik'o'j kaj per mal'avar'ec'o kiu'n ankoraŭ ne forges'is la Kortrejk'a'j mal'riĉ'ul'o'j. Kiom da foj'o'j mi li'n renkont'is, jam mal'jun'a'n, mal'ĝoj'e laŭ'ir'ant'a'n la gaj'a'n bord'o'n de la Lejo[22] kiu'n li tiel oft'e glor'is en si'a'j kant'o'j. Sed, je l’ fin'o de li'a viv'o, li de'nov'e publik'ig'is verk'o'j'n skrib'it'a'j'n per lingv'o matur'a, ne'konsum'ebl'e riĉ'a kaj kiu dis'vast'ig'is li'a'n fam'o'n. Li mort'is en 1899 kaj, jam en 1903, li'a'j sam'land'an'o'j fest'e star'ig'is li'a'n statu'o'n en Kortrejk'o. Ĉiu'j verk'o'j de Gezelle preskaŭ tut'e konsist'as el sol'a glor'ad'o de la natur'o, en kiu sen'ĉes'e li serĉ'as kaj glor'as la man'o'n de si'a Di'o. Li am'eg'is la flor'o'j'n, la bird'o'j'n kaj ĉiu'j'n ali'a'j'n est'aĵ'o'j'n kaj pri ili li verk'is admir'ind'a'j'n poezi'o'j'n, ankoraŭ ne sufiĉ'e kon'at'a'j'n eĉ en Flandr'o.

La unu'a'j poezi'o'j sub'e pres'it'a'j de'ven'as de la unu'a period'o de li'a literatur'a viv'o, la last'a'j de'ven'as de la du'a.

Fragment'o el «Tomb'ej'a'j Flor'o'j».

(Uit: Kerkhofbloemen).

Sur la unu'a'j paĝ'o'j de tiu libr'o, la verk'ist'o pri'skrib'as la en'ter'ig'o'n, en flandr'a vilaĝ'o, de unu el si'a'j lern'ant'o'j, je la temp'o kiam li est'is Kolegi'a profesor'o. Kun'e kun si'a'j lern'ant'o'j, li al'est'is tiu'n en'ter'ig'o'n kaj en kor'tuŝ'ant'a manier'o ĝi'n post'e rakont'is. Jen fragment'o el tiu rakont'o: tiu part'o komenc'iĝ'as per la moment'o kiam ili de la staci'o al'ir'as la kamp'ar'a'n dom'o'n de la mort'int'o:

Iom post iom, ni al'proksim'iĝ'is al la dom'o de l’ mort'int'o. La sun'o batal'ad'is kontraŭ la nokt'a nebul'o kaj ŝajn'is al ni ne klar'e ĉu ĝi pov'os venk'e si'n montr'i; sed la saĝ'a'j kamp'ar'an'o'j, kiu'j de sur si'a kamp'o rigard'ad'is ni'n pas'ant'a'j'n kaj inter'ŝanĝ'is kun ni «al ĉiu bon'a'n tag'o'n», tre konvink'it'e cert'ig'is al ni, pro si'a ĉiu'tag'a kun'viv'ad'o kun la vent'o'j kaj veter'o de Di'o, ke Ni'a Sinjor'o donac'os al la labor'em'ul'o bel'a'n tag'o'n. Tio okaz'is. Dum'e, en la dub'a mal'lum'o de la nebul'o, al ni ek'aper'is la farm'o'dom'o kaj ni jam vid'is la blank'a'n kovr'il'o'n de l’ vetur'il'o, kiu est'is pret'a por, laŭ antikv'a flandr'a kutim'o, al'vetur'ig'i al la preĝ'ej'o, la mort'int'o'n kun'e kun ĝi'a plor'ant'a kaj preĝ'ant'a famili'o.

La Skrib'ist'et'o.[23]

(Het Schrijverke).

Bird'o'j, for'flug'u!

(Uit Tijdkrans: Dollemaand)

Unu'a'j foli'o'j.

(Uit Tijdkrans: Wonnemaand).

La vent'o'j.

(De winden).

Vintr'o'muŝ'et'o'j.

(Wintermuggen).

Traduk'is
Maurice Seynaeve.

Frans De Cort si'n dediĉ'is pli al la ĵurnal'ism'o ol al la literatur'o; li est'is ĉef'redaktor'o de divers'a'j gazet'o'j; la ĉiu'tag'a'j artikol'o'j en'sorb'is preskaŭ tut'e li'a'n temp'o'n. Li ne skrib'is grand'ampleks'a'j'n verk'o'j'n sed nur mal'long'a'j'n vers'aĵ'o'j'n, precip'e en la form'o de kant'et'o'j.

Kvankam li ne est'as grand'a poet'o, li'a'j kant'o'j est'as tamen ŝat'at'a'j kiel skrib'it'a'j en facil'a kaj pur'a lingv'o.

La mal'jun'a kant'ist'in'o.

(De oude zangster).

Traduk'is
Maurice Seynaeve.

Tony Bergmann, advokat'o en Liero, dediĉ'is si'a'n liber'temp'o'n al la literatur'o, skiz'ant'e figur'o'j'n kaj scen'o'j'n el la ĉirkaŭ'ant'a viv'ad'o. Li'a ĉef'verk'o «Ernest Staas» est'as nek roman'o nek poezi'ig'it'a rakont'o, sed ĝi konsist'as el pentr'aĵ'o'j aŭ re'memor'o'j el li'a'j jun'a'j jar'o'j. Ili est'as tiel natur'e, tiel simpl'e rakont'it'a'j, kun tiu respekt'o kiu'n ni sent'as por antikv'aĵ'o'j, ke ĉiu leg'ant'o plezur'e re'trov'as en ili i'o'n el si'a pas'int'a jun'ec'o. Tio ebl'e kaŭz'is la sukces'o'n de tiu verk'o, ĉar ni ordinar'e rimark'as tiu'j'n simpl'a'j'n, ĉiu'tag'a'j'n okaz'int'aĵ'o'j'n nur kiam ili jam de long'e est'as pas'int'a'j kaj si'n montr'as al ni kun la sorĉ'ig'a'j kolor'o'j de l’ for'flug'int'a feliĉ'o.

La unu'a'j klient'o'j.

...Dum'e, mi'a prov'temp'o proksim'iĝ'is al si'a fin'o, kaj kiam mi re'ir'is Bruselon, mi dev'is ek'loĝ'iĝ'i kiel Majstr'o Staas, advokat'o.

Mi elekt'is ĉambr'ar'o'n je l’ angul'o de l’ Imperi'estr'o'strat'o, ĉe Monsieur Lefinaud, tailleur de Par'is, nask'iĝ'int'a en Schaarbeek[25], kiu si'n vest'ad'is kvazaŭ ambasador'o, kaj akcept'ad'is si'a'j'n klient'o'j'n en salon'o kun tapiŝ'o'j, or'um'it'a'j spegul'o'j kaj velur'a'j seĝ'o'j.

En la unu'a etaĝ'o li hav'is ĉambr'ar'o'n lu'ebl'a'n, konsist'ant'a'n el du grand'a'j apud'a'j ĉambr'o'j, flank'e de la strat'o, kaj mal'grand'a ĉambr'et'o, je l’ ali'a flank'o.

Tiu ĉi divid'o est'is bon'eg'e far'it'a. La unu'a ĉambr'o, hav'ant'a amerik'led'a'j'n mebl'o'j'n, tapet'it'a per brun'a paper'o kaj mal'hel'a'j kurten'o'j, est'os la parol'ej'o. En la du'a'n ĉambr'o'n oni pov'as met'i bibliotek'o'n kaj, mez'e, skrib'o'tabl'o'n: tiu ĉi est'os la stud'o'ĉambr'o de l’ advokat'o, kiu dorm'os en la ĉambr'et'o.

Je l’ unu'a ek'vid'o mi est'is venk'it'a.

Monsieur Lefinaud tuj vid'is tio'n.

—«Vi ne pov'us loĝ'i pli'bon'e, Sinjor'o,» li dir'is tiel konvink'e, ke li permes'is neni'a'n kontraŭ'dir'o'n. «Vi'a Sinjor'a Moŝt'o dir'is al mi, ke Li est'as advokat'o. Nu, bon'vol'u nur el'vid'i tra tiu ĉi fenestr'o: la marmor'a'j kolon'o'j, kiu'j'n vi vid'as tie, est'as la en'ir'ej'o en la juĝ'ej'o'n. Ĉiu, kiu hav'as i'a'n rilat'o'n kun la juĝ'ist'ar'o, dev'as antaŭ'pas'i tie ĉi, kaj, kompren'ebl'e, sonor'ig'as ĉe l’ unu'a leĝ'ist'o, kiu'n li renkont'as sur si'a voj'o.»

Ĉu tio est'as tiel klar'e kompren'ebl'a, est'as ali'a demand'o, sed la argument'o far'is impres'o'n sur mi'a'n onkl'in'o'n, kiu entrepren'is, por mi'a ek'loĝ'iĝ'o, la grand'a'n vojaĝ'o'n al Bruselo. Ŝi kuraĝ'is far'i nur mal'grand'a'n rimark'o'n pri la prez'o. Ŝi dev'is marĉand'i, kiel ĉiu'j vir'in'o'j.

Monsieur Lefinaud met'is si'a'j'n dik'fingr'o'j'n sub la brak'o'j'n kaj ek'lud'is per la ali'a'j fingr'o'j galop'o'n sur si'a fajr'o'ruĝ'a veŝt'o.

—«Sed la situaci'o, Sinjor'in'o!» li ek'kri'is. «Mi dir'as al vi nur tiu'n ĉi unu vort'o'n: la situaci'o! Tio est'as ĉio en grand'a urb'o. Bon'a situaci'o: riĉ'ec'o;—mal'bon'a: mal'riĉ'iĝ'o kaj bank...rot'o!»—Kaj la tajlor'o, fier'a, ĉar li kon'as tia'j'n sonor'a'j'n vort'o'j'n, kiel ebl'e plej mult'e long'ig'is la vort'o'n.

—«Kaj bankrot'o!» li dir'is de'nov'e, dum li'a'j fingr'o'j re'ek'lud'is si'a'n danc'o'n sur la ruĝ'a veŝt'o.

Mi'a onkl'in'o ŝancel'iĝ'is; la prez'o super'is ŝi'a'j'n kalkul'aĵ'o'j'n; kaj ŝi ek'rigard'is ĉirkaŭ si, por vid'i ĉu neni'o est'as kritik'ebl'a aŭ mal'laŭd'ebl'a.

Monsieur Lefinaud vid'is ke la moment'o ven'is por frap'i grand'a'n frap'o'n.

—«Sinjor'in'o», li dir'is grav'e, lev'ant'e si'a'j'n fingr'o'j'n kaj ĉes'ig'ant'e ĉi'a'n mal'serioz'a'n mov'o'n, «nur por vi'a profit'o mi ja parol'as. Lu'ig'i mi'a'n ĉambr'ar'o'n mi pov'as cent'foj'e, se mi vol'as. Sed tio est'us bedaŭr'ind'a. Tiu'j ĉi ĉambr'o'j est'as kvazaŭ far'it'a'j por leĝ'ist'o. Antaŭ'e, ankaŭ nov'a advokat'o loĝ'is tie ĉi. Li est'is ne'kon'at'a kaj dev'is atend'i klient'ar'o'n, sed li est'is labor'em'a kaj lert'a kiel Vi'a Moŝt'o,—kaj ĉiu, kiu kon'as la ĉef'urb'o'n, pov'os dir'i al vi, kia fam'a advokat'o S^ro Duruisseau far'iĝ'is, kiu humil'e komenc'is tie ĉi.»

Tiu ĉi argument'o est'is decid'ig'a.

Tie, kie Majstr'o Duruisseau far'iĝ'is fam'a, kial ne sukces'us Ernest Staas? Mi'a onkl'in'o konsent'is: la nov'a advokat'o ek'loĝ'iĝ'is.

Apud la mur'o est'is met'it'a la bibliotek'o, en la mez'o de l’ ĉambr'o la skrib'o'tabl'o, kaj mal'antaŭ ĝi en larĝ'a apog'seĝ'o la leĝ'ist'o, hav'ant'a la plum'o'n sur la orel'o, la leĝ'o'libr'o'n en la man'o, pret'a por don'i aviz'o'j'n, skrib'i akt'o'j'n, far'i proces'o'j'n, redakt'i konklud'o'j'n kontraŭ ĉiu.

Nur mank'is al li... afer'o'j kaj klient'o'j.

Cert'e, la situaci'o est'is bon'eg'a.

Li vid'is la kolon'o'j'n de l’ juĝ'ej'o, li vid'is la pli mal'jun'a'j'n kun'frat'o'j'n supr'e'n'ir'ant'a'j'n la ŝtup'o'j'n, klin'iĝ'ant'e sub la pez'o de la proces'akt'o'j; li vid'is eĉ la proces'ant'o'j'n... preter'pas'ant'a'j'n li'a'n dom'o'n; sed tio est'is ĉio: neni'u frap'is ĉe li'a pord'o.

La kvar'on'jar'o proksim'iĝ'is al si'a fin'o.

Monsieur Lefinaud al'port'is si'a'n kalkul'o'n, sed dev'is ankoraŭ anonc'i la unu'a'n vizit'ant'o'n.

—«Ebl'e la situaci'o ne est'as tiom bon'a kiom vi pens'is», mi rimark'is.

—«Ho, Monsieur!» respond'is la tajlor'o.

—«La klient'o'j tamen ne ŝajn'as kon'i la tie'n konduk'ant'a'n voj'o'n», mi dir'is rid'et'ant'e.

—«Tio ne pov'as ven'i tiel rapid'e,» re'dir'is la dom'mastr'o, «sed se Vi'a Moŝt'o ĝi'n permes'as al mi—est'as nur demand'o—ĉu Vi'a Moŝt'o ne ten'as si'n tro humil'e, tro trankvil'e? En grand'a urb'o oni bezon'as iom da bru'o, iom da or'um'aĵ'o, da pli'grand'ig'o. Vid'u, Sinjor'o, kiam mi tie ĉi komenc'e loĝ'iĝ'is, okaz'is al mi sam'aĵ'o kiel al vi. Ŝajn'as al mi, ke dum dek-kvar tag'o'j mi ne pren'is mezur'o'n eĉ por du person'o'j, mi, kiu hav'is en Schaarbeek tia'j'n bon'a'j'n klient'o'j'n...» kaj Monsieur Lefinaud ĉarm'e ek'lud'is kun si'a metr'a ruband'o, kiu ĉiam pend'is ĉirkaŭ li'a kol'o.

—«Sed, amik'o Lefinaud,» dir'is al mi unu el ili, «mi erar'is almenaŭ tri'foj'e, antaŭ ol trov'i vi'a'n dom'o'n. Kiu, ĉiel'o! pov'as diven'i, ke vi loĝ'as tie ĉi?»

«Tiu ĉi rimark'o est'is por mi lum'radi'o.»

«La sekv'ant'a'n tag'o'n, ĉiu'j fenestr'o'j est'is plen'a'j je mod'figur'o'j kaj sur mi'a pord'o bril'is kupr'a lad'o kun la vort'o'j: Tajlor'o por civil'ul'o'j kaj milit'ist'o'j... kaj de tiu tag'o mi ig'is al'pentr'i ankoraŭ mult'o'n german'e kaj angl'e,» dir'is rid'ant'e la tajlor'o.

—«Mi tamen ne pov'as anonc'i Advokat'o por civil'ul'o'j kaj milit'ist'o'j,» mi rimark'is.

—«Tio'n ja mi sci'as, Sinjor'o, io simil'a est'as bon'a por ni'a meti'o. Advokat'o dev'as ag'i pli diskret'e, kaj lad'o ŝajn'us tro komerc'a. Sed vi pentr'ig'us ekzempl'e per mal'grand'a'j liter'o'j vi'a'n nom'o'n ĉirkaŭ la sonor'il'et'o aŭ sur la pord'fost'o, tiel ke tio ŝajn'us pli avert'o por person'o'j, kiu'j pov'us erar'i, ol al'vok'o al la publik'o. Se Vi'a Moŝt'o vol'as?...»

Mi iom kontraŭ'parol'is, sed Monsieur Lefinaud opini'is, ke li pov'as preter'pas'i, kaj la sekv'ant'a'n tag'o'n oni leg'is, ĉirkaŭ la dom'sonor'il'et'o, en skrib'it'a'j liter'o'j: Sonor'ig'u du'foj'e por S^ro E. Staas, Advokat'o.

Du hor'o'j ne est'is pas'int'a'j, kiam mi aŭd'is la sonor'il'et'o'n tint'i du'foj'e, kaj ĉe la ŝtup'ar'o ek'son'is la voĉ'o de Monsieur Lefinaud: «Sinjor'o Advokat'o, en la unu'a etaĝ'o.»

Mi sid'iĝ'is rapid'e mal'antaŭ mi'a skrib'o'tabl'o, mal'ferm'is mult'e'pez'a'n Roma'n leĝ'o'libr'o'n kaj met'is la man'o'j'n en la har'ar'o'n, kiu, mal'ord'ig'it'a kaj inter'plekt'it'a, atest'is zorg'ad'o'n kaj stud'o'n.

Ia sinjor'o, kun grand'a paper'uj'o sub la brak'o, al'proksim'iĝ'is, ten'ant'e si'a'n ĉapel'o'n en la man'o.

Mi star'iĝ'is du'on'e el la apog'seĝ'o kaj pet'is mi'a'n vizit'ant'o'n ke li sid'iĝ'u kaj klar'ig'u al mi si'a'n afer'o'n.

—«Sinjor'o,» li dir'is iom tim'e, «mi est'as la reprezent'ant'o de l’ firm'o Raibaud kaj K^io, el Parizo, kiu ebl'e est'as kon'at'a de vi.»

«Bon'eg'e!» mi pens'is, «Pariza firm'o kiel unu'a klient'o, tio far'os mi'n kon'at'a de ĉiu.»

—«Cert'e,» mi aprob'is, «tiu ĉi nom'o ne est'as ne'kon'at'a de mi,» kvankam mi sci'is neni'o'n pli pri la firm'o Raibaud, ol se ĝi est'us sur la lun'o.

—«Ni hav'as,» li daŭr'ig'is, «ĉiu'j'n verk'o'j'n pri la leĝ'o'scienc'o kaj est'as la ĉef'a'j vend'ant'o'j de l’ grand'a Enciklopedi'o de la Leĝ'o'scienc'o, la ĝeneral'a leĝ'a vort'ar'o, kiu'n ĉiu advokat'o, ĉiu juĝ'ist'o, eĉ ĉiu juĝ'a persekut'ist'o bezon'as» kaj li ek'rigard'is ironi'e mi'a'n bibliotek'o'n, en kiu kelk'e da verk'et'o'j mal'dik'a'j kaj mal'nov'iĝ'int'a'j hav'is pli ol la neces'a'n spac'o'n.

Mi ne vol'is ne'i la util'o'n de l’ Enciklopedi'o, sed en la tiam'a moment'o mi opini'is, ke mi ne tiom bezon'as ĝi'n.

Kiel ĉiu'j verk'o'j pri leĝ'o'scienc'o, la Enciklopedi'o est'is tre'eg'e mult'e'kost'a. Tiu sinjor'o est'is sufiĉ'e sen'hont'a por propon'i ĝi'n al mi por ok'cent frank'o'j. Ok'cent frank'o'j! kaj mi'a onkl'in'o far'is tiom da mal'facil'a'j ofer'o'j por aĉet'i mi'a'j'n mebl'et'o'j'n!

—«Se vi ne pren'as la Enciklopedi'o'n, vi sen'dub'e bezon'as la Nov'a'n Komentari'o'n pri la civil'a leĝ'ar'o?»

—«Sen'util'e,» mi respond'is.

—«Bind'it'a'n, kun ĉiu'j not'o'j?»

—«Ankaŭ ne.»

—«Almenaŭ la Klar'ig'o'j'n pri la pun'leĝ'ar'o kun ĉiu'j raport'o'j... aŭ la Verk'o'j'n pri la propr'ec'o... aŭ ĉiu'okaz'e la Nov'a'n Hipotek'leĝ'o'n kun ĉiu'j parol'ad'o'j kaj diskut'o'j... aŭ...»

Mi ĉiam kap'e ne'is; sed li ne tiel facil'e ĉes'is, kaj mi est'is dev'ig'at'a aŭd'i ankoraŭ la titol'o'j'n de du'dek'o da verk'o'j, ĉiu'j neces'eg'a'j por advokat'o'j kaj juĝ'ist'o'j, notari'o'j kaj juĝ'a'j persekut'ist'o'j, bind'it'a'j kaj ne bind'it'a'j, kun kaj sen not'o'j, antaŭ ol li kolekt'is si'a'j'n paper'o'j'n kaj for'ir'is, las'ant'e sur mi'a tabl'o dek'o'n da prospekt'o'j.

—«Nu?»—Kaj Monsieur Lefinaud pas'ig'is si'a'n bukl'har'a'n kap'o'n tra la pord'o'fend'o.—«Kio'n mi dir'is al vi? Ĉu la liter'o'j ne far'as si'a'n impres'o'n?»

Li frot'is si'a'j'n man'o'j'n kaj rid'ant'e paŝ'is tra la ĉambr'o.

—«Jes, sen bru'o, sen reklam'o,» li daŭr'ig'is, «oni rest'as forges'it'a, perd'it'a en la mond'o. La anonc'o est'as la reĝ'o de ni'a cent'jar'o kaj la lad'et'o est'as li'a ĉef'ministr'o!» Kaj Sinjor'o Lefinaud fin'e halt'is, atend'ant'e ke mi fest'os kun li la venk'o'n de la nom'pentr'ig'o.

Est'is tre mal'agrabl'e por mi, ke mi dev'is for'pren'i la iluzi'o'n de la rav'it'a vir'o.

Kaj kiam mi klar'ig'is al li, ke la sinjor'o, kiu'n li anonc'is tiel bru'e, est'is nur libr'o'vend'ist'o, kiu vol'is per'labor'i i'o'n—akurat'e kiel mi,—li'a entuziasm'o subit'e fal'is kaj li ne sci'is, kio'n li dev'as el'trov'i por ke mi daŭr'ig'u mi'a'n konfid'o'n al li'a'j rimed'o'j.

Tia'j klient'o'j ne mank'is plu al mi.

Pian'ist'o'j kiu'j organiz'as koncert'o'n, verk'ist'o'j kiu'j pres'ig'as si'a'n unu'a'n libr'o'n, Flamingantoj[26] kun mon'ofer'list'o, Izrael'id'o'j kun nov'a el'trov'aĵ'o, vin'vend'ist'o'j ĵus al'ven'int'a'j el Bordeaux, mal'feliĉ'ul'o'j kiu'j nur sincer'e pet'as almoz'o'n, mal'riĉ'ul'o'j kiu'j tir'as je ĉiu sonor'il'et'o,—neni'u el ili preter'pas'is la Imperi'estr'o'strat'o'n, ne sonor'ig'ant'e du'foj'e al S^ro E. Staas, Advokat'o.

El Ernest Staas.

Traduk'is
A. Van der Biest-Andelhof.

Est'as ne'ebl'e en biografi'a skiz'o apart'ig'i tiu'j'n du frat'in'o'j'n kiu'j dum la tut'a viv'o hav'is sam'a'j'n em'o'j'n, sam'a'n viv'manier'o'n, sam'a'n cel'o'n. La subjekt'o'j, pri kiu'j ili ambaŭ verk'is, ne mult'e diferenc'as kaj la stil'o est'as ankaŭ preskaŭ la sam'a.

Kutim'e la poet'in'o'j delikat'e pri'skrib'as scen'o'j'n el ordinar'a viv'o. Simpl'ec'o kaj freŝ'ec'o est'as la ĉef'a karakter'o de ili'a'j verk'o'j. Bedaŭr'ind'e ia religi'a aŭ supr'e'n'ig'a sent'o preskaŭ tut'e mank'as: tial ili'a'j verk'o'j ne est'as ĉiu'j leg'ind'a'j.

La donac'o.

(Het geschenk).

Traduk'is
Raym. Van Melckebeke.

La orf'a knab'o.

(Het Weeskind).

Traduk'is
Maurice Seynaeve.

La portret'o de l’ av'in'o.

(Grootmoeders portret).

Traduk'is
Raym. Van Melckebeke.

La tut'kor'a donac'o.

(Het geschenk des harte.)

I'a'n bel'a'n post'tag'mez'o'n en komenc'o de l’ septembr'a monat'o ili tra'vetur'is la arb'ar'o'n, sid'ant'e en mal'kovr'it'a vetur'il'o: la riĉ'a orf'in'o apud si'a zorg'ant'o, kaj kontraŭ ili la franc'a oficir'o, ŝi'a fianĉ'o.

De kelk'a'j jar'o'j ŝi pas'ig'is la liber'temp'a'j'n tag'o'j'n en la dom'o de si'a zorg'ant'o, kaj tia'manier'e, de la mort'o de ŝi'a patr'o, ŝi eĉ ne vizit'is plu la ge'patr'a'n kastel'o'n.

Nun ili vetur'is tra la arb'ar'o kun ĝi'a'j alt'a'j kverk'trunk'o'j, ĝi'a dens'a arb'et'ar'o kaj ĝi'a'j larĝ'a'j ale'o'j. Jen ili rigard'is la ombr'o'n kaj la sun'lum'o'n sur la verd'a je l’ voj'rand'o kresk'ant'a herb'ar'o, kiu, tie ĉi en septembr'o, est'as dolĉ'a kiel velur'o; jen ili vid'is la pig'o'j'n for'flug'ant'a'j'n el la alt'a'j arb'o'j kaj la lepor'o'j'n tri'op'e aŭ kvar'op'e salt'ant'a'j'n ĉe la flank'a'j ale'o'j aŭ, kun star'iĝ'int'a'j orel'o'j, sid'ant'a'j'n sur la sabl'o.

La ĉeval'o'j paŝ'e marŝ'ad'is.

La jun'ul'in'o est'is rav'at'a: «Ho» ŝi dir'is, «kiom da foj'o'j, kiam mi est'is mal'grand'a, tie ĉi mi rajd'is sur mi'a ĉeval'et'o laŭ'long'e la ale'o'j ĝis la dom'o de l’ arb'ar'ist'o!... Rigard'u», kaj ŝi montr'as per fingr'o mal'grand'a'n ruin'iĝ'ant'a'n loĝ'ej'o'n, kiu star'is je kelk'a'j paŝ'o'j pli mal'proksim'e, inter la dens'a ombr'o ĉe la voj'rand'o, kie la ter'o far'iĝ'is ond'em'a, kaj kie komenc'is la mal'hel'a'j abi'ar'o'j, «Rigard'u, tie ĝi star'as, kaj ŝajn'as al mi ke la mal'jun'a Tomas’o ankoraŭ sid'as ĉe la pord'o kiel antaŭ'e».

Ĝi est'is li mem... Ebl'e li est'is vid'int'a la al'ven'ant'a'n vetur'il'o'n, kaj apenaŭ ŝi ek'silent'is, kiam la mal'jun'ul'o kun si'a ĉap'et'o en la man'o proksim'iĝ'int'e al la vetur'il'a pord'et'o goj'e ek'kri'is:

«Bon'ven'o'n! Bon'ven'o'n!» kaj kvazaŭ propr'a'mov'e la vetur'ig'ist'o halt'ig'is la ĉeval'o'j'n, kaj la jun'a oficir'o el'salt'is el la vetur'il'o kaj help'is si'a'n fianĉ'in'o'n kaj ŝi'a'n onkl'o'n por la el'paŝ'o.

«Kiom vi grand'iĝ'is, mi'a jun'a kar'a mastr'in'o» dir'is la arb'ar'ist'o tut'e kor'tuŝ'it'a, kaj ŝi pens'is. «Kompat'ind'a vir'o! kiom vi ŝajn'as mal'jun'a kaj mal'fort'iĝ'int'a».

«Ho», li daŭr'ig'is, «mi ja sci'is ke vi intenc'is ven'i tie'n ĉi, de l’ moment'o kiam la gard'ist'o al mi dir'is ke vi intenc'as vizit'i hodiaŭ la kastel'o'n post vi'a long'a for'est'ad'o. Al tiu ĉi mal'grand'a bub'o mi ankoraŭ dir'is antaŭ du'on'hor'o ke vi ne forges'is Tomas’on», kaj ĉe tiu'j vort'o'j li, rid'ant'e, sku'eg'is per li'a ŝultr'o si'a'n ok'jar'a'n nep'o'n, kiu mir'eg'is ke li'a av'o ali'temp'e ĉiam tiom silent'a, nun est'as tiom viv'eg'a kaj bru'em'a.

«Ne, ne, Tomas’o», dir'is la jun'ul'in'o, afabl'e rid'ant'e, «mi cert'e ne forges'is tio'n, kiel vi bon'e sci'as», kaj ŝi el'parol'is tiu'n ĝentil'a'n mensog'o'n kun sincer'a mem'riproĉ'o, ĉar ŝi ek'tim'is pens'ant'e ke nur okaz'o konduk'is ŝi'n tie'n ĉi, kaj ŝi preskaŭ forges'is la bon'a'n vir'o'n, kiu plen'um'is nur mal'grand'a'n rol'o'n ĉe la memor'aĵ'o'j el ŝi'a infan'ec'o kaj kiu tamen est'is tiom si'n'don'em'a por ŝi.

La franc'a oficir'o kiu ne kompren'is tio'n kio'n ili dir'is, sed rimark'is la amik'a'n manier'o'n per kiu ŝi parol'is al la arb'ar'ist'o, tuŝ'et'is li'a'n ŝultr'o'n kaj prezent'is al li cigar'o'n.

«Li est'as ŝi'a fianĉ'o», dir'is la zorg'ant'o.

«Jes, mi jam pens'is tio'n, mi aŭd'is pri tio», dir'is la mal'jun'ul'o kun ruz'a rid'et'o, kvazaŭ li vol'is montr'i ke ĉiu'j nov'aĵ'o'j koncern'e ŝi'n penetr'is ĝis li; kaj si'n turn'ant'e al ŝi, li daŭr'ig'is:

«Rakont'u do al li kiel vi ven'is tie'n ĉi, kiam vi ankoraŭ est'is vetur'ig'at'a per vi'a mal'grand'a ĉar'et'o, kaj kiel vi rajd'is sur mi'a'j genu'o'j, kaj kiel Tomas’o tiam ĉerp'is por vi glas'o'n da akv'o el la font'o... Jes, ek'rakont'u tio'n al li...»

«La font'o», inter'romp'is la jun'ul'in'o, kaj kelk'a'j du'on'forges'it'a'j okaz'int'aĵ'o'j el ŝi'a infan'a viv'o klar'eg'e re'viv'iĝ'is en ŝi'a memor'o, «Ho, jes, Tomas’o, la font'o'n mi vol'as vid'i», kaj tiam, sekv'at'a de ĉiu'j ali'a'j, per ŝi far'is kelk'a'j'n paŝ'o'j'n mal'antaŭ la dom'o'n ĝis mal'grand'a lag'et'o ombr'aĵ'it'a per branĉ'aĵ'o'j, kaj el kiu la klar'a akv'o de'flu'is de la ŝton'a bord'o kovr'it'a per musk'o, kaj river'et'e for'flu'is tra l’ abi'ar'o.

«Kie est'as la buks'arb'et'o? Kie est'as mi'a buks'arb'et'o?» demand'is la jun'ul'in'o, «ĉar ŝi memor'is ke, iam, tie kresk'is grand'a buks'arb'et'o, kiu'n la arb'ar'ist'o nom'is la ŝi'a, ĉar ŝi tiel am'is ĝi'n.

«La buks'o est'as sek'iĝ'int'a kaj el'ter'ig'it'a», dir'is la mal'jun'ul'o, «sed atend'u moment'o'n», kaj per rapid'a'j, fal'et'ant'a'j paŝ'o'j li en'ir'is la dom'o'n tra la mal'antaŭ'a pord'o.

Tuj li re'ven'is, ten'ant'e en si'a man'o mal'grand'a'n, dub'e'flav'a'n, lign'a'n pokal'et'o'n. «Tio», li dir'is, «est'as el'tranĉ'it'a el la buks'a lign'o, kaj ĝi est'as por vi».

Kaj kiam la jun'ul'in'o vol'is dank'i li'n kaj esprim'is si'a'n plezur'o'n pri la donac'o, li dir'is: «Jes, ebl'e vi pens'is ke Tomas’o ne pov'as far'i i'o'n bel'a'n?» kaj mem'kontent'e li frot'is si'a'j'n man'o'j'n. «Rigard'u», kaj li montr'is kelk'a'j'n liter'o'j'n sen'art'e en'tranĉ'it'a'j'n en la pokal'et'o «tio est'as vi'a nom'o, mi'a kar'a jun'a mastr'in'o».

Post'e li sub'akv'ig'is la pokal'et'o'n en la font'o'n, ĝi'n ten'is dum unu moment'o en la man'o antaŭ ol prezent'i ĝi'n al ŝi kaj dir'is: «Trink'u tio'n, mi'a kar'a infan'o, je vi'a feliĉ'a edz'in'iĝ'o, vi'a long'daŭr'ont'a viv'o, kaj ni'a mal'nov'a amik'ec'o!»

Kaj ebl'e neniam ia elokvent'a tost'o est'is el'parol'at'a kun pli grand'a bon'kor'ec'o, kaj ebl'e ankaŭ ia glas'o da vin'o mult'e'kost'a neniam est'is prezent'at'a kun pli da grand'anim'o, ol la plen'gorĝ'o da font'akv'o de l’ mal'riĉ'a arb'ar'ist'o!

La jun'a fianĉ'in'o ankoraŭ ten'is la pokal'et'o'n en si'a man'o kiam ili dir'is adiaŭ, kaj re'e sid'iĝ'is en la vetur'il'o'n.

«Tio est'as donac'o de l’ bon'a mal'jun'ul'o», el'parol'is ŝi'a fianĉ'o, kaj afabl'e ŝi respond'is:

«Jes, ver'e tut'kor'a donac'o!»

Pro si'a edz'in'iĝ'o la riĉ'a orf'in'o est'is sufiĉ'eg'e dot'ig'it'a per donac'o'j: luks'a'j aĵ'o'j mal'avar'e donac'it'a'j de onkl'o'j kaj onkl'in'o'j, donac'o'j de grav'eg'a'j amik'o'j kun fier'ec'o el'montr'it'a'j de ŝi'a zorg'ant'o, donac'o'j pro human'a respekt'o kaj social'a dev'ig'o prezent'it'a'j kun kaŝ'it'a kontraŭ'vol'o kaj ŝajn'a kor'ec'o kaj akcept'it'a'j kun kaŝ'it'a embaras'o, kaj eĉ ankaŭ donac'o'j kaj donac'et'o'j pro am'em'o de amik'in'o'j, sed el ĉiu'j ebl'e trov'iĝ'is neni'u kiu est'is prezent'it'a al ŝi el pli sincer'a kor'sent'o kaj kiu'n ŝi akcept'is kun pli dank'em'a surpriz'o, ol la buks'lign'a pokal'et'o el la man'o'j de l’ mal'riĉ'ul'o!

Traduk'is
A. Cassiers.

G. Th. Antheunis, nun'e honor'a pac'juĝ'ist'o en Bruselo, est'as unu el la plej bon'a'j «lirik'a'j» poet'o'j en la Nederlanda Literatur'o. Li inter ali'a'j verk'is ar'o'n da am'a'j kant'o'j kaj da famili'a'j pentr'aĵ'et'o'j, kompar'ebl'a'j kun la plej bon'a'j tia'spec'a'j vers'aĵ'o'j de l’ ali'a'j lingv'o'j; ankaŭ li'a'j infan'a'j kant'o'j plej'mult'e est'as bril'a'j majstr'aĵ'o'j. Per si'a edz'iĝ'o, li far'iĝ'is la bo'fil'o de la fam'a flandr'a verk'ist'o, H. Conscience.

Apud la lul'il'o.

(Bi'j de wieg).

La Neĝ'o.

(De sneeuw).

Traduk'is
Maurice Seynaeve.

D^ro E. Van Oye (loĝ'as en Ostendo) publik'ig'is pas'int'a'temp'e kelk'a'j'n bon'eg'a'j'n poezi'a'j'n verk'o'j'n, rimark'ind'a'j'n pro la bel'son'ec'o de l’ vers'o'j kaj la ĉarm'o de l’ pri'skrib'it'a'j subjekt'o'j. Li prefer'e mal'volv'as la dolor'a'j'n kaj am'a'j'n sent'o'j'n.

Sekret'a Viv'ad'o.

(Heimelijk lev'e'n).

El «Nokt'o'j Sen'stel'a'j.»

(Uit: Sterrelooze nachten).

Traduk'is
Maurice Seynaeve.

Nask'iĝ'is en Deerlijk; est'as fam'a parol'ad'ant'o, tre ŝat'at'a en Holando kaj Flandr'o. Li publik'ig'is nur mal'mult'a'j'n verk'o'j'n sed ĉi tiu'j montr'as la sam'a'j'n ec'o'j'n kiel li'a'j parol'ad'o'j: li'a stil'o est'as tut'e special'a, karakteriz'a, original'a kaj eĉ strang'a, plen'a je viv'o kaj bril'o; li plej'sukces'e pri'skrib'as la pejzaĝ'o'j'n kaj la kamp'ar'a'j'n strang'ul'o'j'n.

Vag'ant'a'j Ombr'o'rand'o'j[27].

(Dolende Schaduwboorden).

Ĉu vi kon'as tiu'n mal'jun'ul'et'o'n, kiu, de tiom da jar'o'j, en la daŭr'o de preskaŭ si'a tut'a viv'o, en ĉiu'j tag'o'j tra'paŝ'ad'as la ĉirkaŭ'aĵ'o'n kaj ĉie pet'ad'as pri almoz'o.

Rond'a ĉapel'et'o, kiu fal'as ĝis sur li'a'n nuk'o'n kaj sur'kovr'as li'a'j'n okul'o'j'n; mal'streĉ'a kravat'o, kiu pend'as aŭ balanc'iĝ'as sur li'a brust'o aŭ li'a'j ŝultr'o'j; ia long'manik'a jak'o; mov'iĝ'ant'a kaj iom dik'a pantalon'o, tro long'a, tro larĝ'a, kaj mal'pur'a kie ĉio ali'a; tru'it'a'j tren'iĝ'ant'a'j ŝu'o'j.

Sur si'a'j kurb'iĝ'ant'a'j ŝultr'o'j, li port'as grand'a'n sak'o'n kutim'e du'on'e plen'a'n je ter'pom'o'j, pan'o, nap'o'j kaj ĉio ajn imag'ebl'a.

La vir'et'o'n, tiu'n vir'et'o'n oni ne renkont'as, ne rimark'ant'e li'n. Sub tiu ĉapel'et'o kaŝ'iĝ'as dik'a, rond'a vizaĝ'o, streĉ'a kaj tamen sulk'it'a, griz'a, brun'a, kun ruĝ'a'j makul'o'j. Du mal'grand'a'j okul'o'j bril'et'as du'on'e mal'ferm'it'a'j, kaj dik'a'j lip'o'j murmur'ad'as. El l’ ekstrem'o de l’ manik'o'j aper'as mal'grand'a'j, gras'a'j, sulk'it'a'j man'o'j: buf'o'man'o'j. «Li en'glut'is la strat'o'n»[28].

Li est'as mal'jun'a, tre mal'jun'a.

Li paŝ'ad'as balanc'iĝ'ant'e kaj dolĉ'e kap'mov'et'ant'e, kaj mal'rigid'iĝ'as li'a'j krur'o'j kaj genu'o'j. Li babil'et'as kaj murmur'as mal'laŭt'e en si mem, kaj halt'as unu moment'o'n de temp'o al temp'o, bon'humor'e, kaj pens'as, kaj parol'et'as.

Kiam li ricev'as bier'glas'o'n aŭ prefer'e brand'glas'et'o'n, li facil'e ebri'iĝ'as kaj ir'ad'as kun kvazaŭ ek'lum'iĝ'o ĉirkaŭ la kap'o kaj varm'eg'o en si'a brust'o. Se tiam li renkont'as mi'n, li lev'as la kap'o'n flank'e'n, rigard'as mi'n per palpebr'um'ant'a'j okul'o'j, halt'as, ĵet'as ekster'e'n la man'o'n ĝis la ĉapel'et'o kaj dir'as iom salut'ant'e: Serviteur, Mesieur, Serviteur![29] Li re'ek'babil'et'as, for'ir'as, lev'as per rigid'a brak'o la baston'o'n en la aer'o'n, ĝi'n sub'ten'as sur alt'ec'o de l’ kap'o per prem'ant'a pugn'o, kaj ŝajn'as laŭ muzik'lud'o per pugn'o kaj baston'o sekv'i i'a'n takt'o'n kaj ritm'o'n.

Strang'a vir'et'o!

Li hav'as konstant'a'n loĝ'ej'o'n ĉe mal'riĉ'a'j labor'ist'o'j, je l’ mal'supr'o de l’ mont'o. Sed kutim'e li dorm'as en la garb'ej'o'j; li vag'as, vag'ad'as ĉie, kaj li'n minac'as la danĝer'o ke i'a'n maten'o'n oni li'n trov'os mort'int'a'n en fos'aĵ'o laŭ'long'e de l’ strat'o.

La mal'sat'o'n li sufer'as kelk'a'foj'e, ne oft'e; sed li manĝ'as moder'e, tre moder'e. Soif'ant'a li est'as kaj dezir'ant'a bier'glas'o'n kaj prefer'e ankoraŭ brand'glas'et'o'n, ĉiam; sed li ne trink'as tro mult'eg'e. Mal'bon'a'j'n vest'o'j'n li port'as dum la varm'o kaj mal'varm'o.

Vag'ist'a viv'ad'o!

—Ĉu li ne pov'us en'ir'i mal'jun'ul'ej'o'n?

—Tie li trov'us komfort'o'n kaj bon'a'j'n zorg'o'j'n.

Por neni'o en la mond'o li tio'n ĉi konsent'us.

«Li en'glut'is la strat'o'n» kaj kresk'is en kaj laŭ tiu viv'ad'o.

Tiu'j long'a'j ŝton'voj'o'j est'as al'lig'it'a'j al li'a'j okul'o'j. Tiu'j strat'o'j kaj voj'et'o'j, kun mal'dekliv'o'j kaj dekliv'o'j, al'kresk'is al li'a'j pied'o'j. Tiu'j arb'o'j, tiu'j trunk'o'j, tiu'j branĉ'o'bar'il'o'j, tiu'j kamp'o'j far'iĝ'is part'o de li'a korp'o, kaj kor'o, kaj anim'o.

La somer'sun'o li'n dev'as brul'ig'i; la vintr'a mal'varm'o li'n trem'ig'i; la vent'o sibl'i ĉirkaŭ li'a kap'o, li'a ĉapel'o kaj tra li'a'j vest'o'j; la pluv'o dev'as li'n akv'um'i; se ne, li est'as en sen'komfort'o.

Kiam de rond'vag'ad'o en la somer'varm'eg'o li est'as lac'a, li dezir'as ke li pov'u sid'i, pend'ig'ant'e la krur'o'j'n en la fos'aĵ'o'n sub la aln'o'trunk'o'j, mal'ferm'i si'a'n sak'o'n kaj mal'rapid'e tra'mord'i buter'pan'o'n.

Dum vintr'a'j temp'o'j, kiam vent'as, kaj pluv'as, kaj neĝ'as, li dev'as ankoraŭ vag'ad'i, dorlot'e vest'it'a en si'a'j ĉifon'aĵ'o'j. Li nek serĉ'as, nek dezir'as ŝirm'il'o'n aŭ protekt'o'n, sed, vesper'e, li en'ir'as kamp'ar'a'n farm'o'dom'et'o'n, kie li pov'as sid'i en la angul'o de l’ fajr'ej'o kaj dorm'i sur la fojn'o.

Li est'as tim'em'a, tim'em'a, tim'em'a ke iu penetr'us en li'a'n viv'ad'o'n, kaj vol'us aranĝ'i, aŭ regul'ig'i, aŭ ŝanĝ'i i'o'n de li'a farad'o aŭ ne'far'ad'o, de li'a bon- aŭ mal'bon'fart'o, de li'a ir'ad'o aŭ ripoz'ad'o, de li'a parol'ad'o aŭ murmur'ad'o, de li'a dorm'ad'o aŭ mal'dorm'ad'o, de li'a pur'ec'o aŭ mal'pur'ec'o.

Li viv'ad'as sol'a, sol'a, sol'a, kaj tamen ne sol'a, ĉie en la mond'o, sur la strat'o'j, apud la dom'o'j, kaj en la popol'o: «Serviteur, Mesieur, Serviteur!»

Sed li for'ir'as kiam kaj kiel li vol'as; aŭ pli'bon'e, kiam ne'kon'at'a intern'a natur'o li'n prem'as, aŭ dev'ig'as, aŭ kiam ekster'a natur'o sign'o'don'as, aŭ li'n al'vok'as.

Kiel li en tiu natur'o kresk'is?

Kiel li en tiu mal'riĉ'ec'o kresk'is?

Kiel li en tiu viv'ad'o kresk'is?

Li port'as kun si kaj en si mem la aer'o'n supr'a'n, la mal'proksim'aĵ'o'j'n, la eben'aĵ'o'j'n, la mont'et'o'j'n kaj val'o'j'n.

En'ŝlos'iĝ'i aŭ viv'ad'i sub tegment'o est'us mal'liber'ej'o aŭ tomb'ej'o.

Li port'as en si la kamp'o'j'n kun ili'a'j verd'aĵ'o'j, kaj herb'ej'o'j, kaj branĉ'o'bar'il'o'j, kaj angul'o'j;

La arb'ar'o'j'n, la arb'o'j'n, kaj arb'et'o'j'n;

La bird'o'j'n, la kornik'o'j'n, kaj pig'o'j'n, kaj paser'o'j'n, kaj la tut'a'n kant'ant'a'n kaj kri'et'ant'a'n flug'ant'ar'o'n;

La kat'o'j'n kaj hund'o'j'n de la tut'a region'o, ĉio est'as por li kon'at'o kaj amik'o.

Tra la kamp'o'j li vag'as, laŭ'long'e de l’ strat'o'j kaj voj'et'o'j: li kon'as kaj al'parol'as ĉio'n: Al sekal'o, kaj tritik'o, kaj aven'o kiu klin'iĝ'as kaj kies spik'o'j frap'as li'a'n vizaĝ'o'n, li ĝem'as: «Tro da pluv'o, tro da pluv'o, ĉu ne?» Si'a'n baston'o'n li tren'as tra la ter'pom'kamp'o'j «Tro mal'sek'e, ne ver'e?» La nigr'a kornik'o kri'as al li «Ŝpar'u» kaj tra la ruĝ'a naz'o li naz'kri'as gaj'kor'e «Ŝpar'u vi mem, vi nigr'a kornik'o!» La pig'o'n kiu laŭt'e kri'as en la arb'o'j je l’ mal'dekstr'a flank'o de la strat'o, kaj antaŭ'dir'as mal'bon'a'n tag'o'n, li mal'am'as: «Ho, vi mal'bel'a sorĉ'ist'in'o!»

La kat'o est'as li'a amik'o: «Ho, vi bel'et'a best'et'o, ruz'a Katcĵo!» Kaj la hund'o'n, kiu boj'as kaj kri'eg'as, li al'parol'as: «Sst, sst, ĉu vi mord'us do? Sst, sst, Baron'o? Sst, sst, trankvil'e!»

Li port'as en si'a kap'o kaj kor'o la dom'o'j'n kaj farm'o'bien'o'j'n, kaj stal'o'j'n kaj garb'ej'o'j'n, kaj la almoz'o'j'n, kaj mon'er'o'j'n kaj pan'tranĉ'aĵ'o'j'n, kaj la bon'a'n parol'o'n, la murmur'o'n kaj la mal'favor'a'n «Vi'n Di'o konserv'u»[30].

Tio est'as pli mult'e ol li'a vest'aĵ'o;

Est'as pli ol li'a haŭt'o;

Est'as li'a karn'o, kaj ost'o'j, kaj cerb'o.

Li sent'as per ĝi, kaj ĉio'n-ĉi aŭ part'o'n de tio for'pren'i, est'us li'n sen'haŭt'ig'i, est'us li'n dis'sekc'i, kaj tut'e dis'tranĉ'i.

Al kio est'as li fiks'it'a?

En tiu grand'eg'a, ne'mezur'ebl'a mond'o ĉio est'as kun'lig'it'a, ĉio hav'as si'a'n lok'o'n, kaj est'as direkt'at'a kaj reg'at'a de potenc'o'j kaj leĝ'o'j. Ĉio balanc'iĝ'as kaj mov'iĝ'as egal'pez'e «in pondere et mensura»: la ir'ant'a'j sun'o'j, la flug'ant'a'j nub'o'j kaj la polv'er'o en la aer'o; sed tie ĉi aŭ tie kur'as, je la plej mal'proksim'a'j lim'o'j de l’ univers'a'j potenc'o'j, vag'ant'a stel'o aŭ ŝton'o.

En ni'a komun'ec'o kaj societ'o, ĉio viv'ad'as kun'e kaj solidar'e, ĝust'e al'mezur'it'a, sub'ten'at'a kaj apog'at'a, liber'a kaj inter'lig'it'a, harmoni'e kaj egal'pez'e «in pondere et mensura», en bon'fart'o kaj feliĉ'o aŭ en pen'ad'o kaj dolor'o'j, laŭ rajt'a mezur'o aŭ mal'rajt'a per'fort'e super'ant'a prem'ad'o. Sed ĉi-tie aŭ tie, je l’ ekstrem'a rand'o de l’ reg'ant'a'j potenc'o'j, est'aĵ'o vag'ad'as intern'e kaj ekster'e de l’ komun'ec'o. Ĝi ŝajn'as aparten'i al neni'o, kaj est'as al neni'o fiks'it'a.

«—Vid'u li'n! Tie li mi'n renkont'as re'e antaŭ la monaĥ'ej'et'o: Serviteur, Mesieur, Serviteur!»

Li murmur'as, kaj for'ir'as iom mal'rapid'e sur la dekliv'o.

Mi rigard'as post'e'n.—Li ten'as re'e la baston'o'n supr'e, kaj turn'as kaj re'turn'as la streĉ'a'n pugn'o'n laŭ la takt'o de muzik'aĵ'o kiu, el la mal'proksim'o de li'a jun'ec'o, en li'a memor'o zum'as.

Li star'as sur la supr'o, kaj desegn'iĝ'as nigr'e, kiel nigr'a arane'a mov'iĝ'ad'o, sur la ruĝ'a bril'o de la kuŝ'iĝ'ant'a sun'o.

Traduk'is
J. Goorieckx.

Albrecht Rodenbach glor'is la plej grav'a'j'n ag'o'j'n de la histori'o de Flandr'o, en vers'aĵ'o'j kies stil'o est'as bril'ant'a kaj energi'a. Li skrib'is ankaŭ vers'aĵ'et'o'j'n divers'a'j'n tre poezi'o'plen'a'j'n.

Li'a precip'a verk'o est'as histori'a dram'o en vers'o'j: «Gudrun». Tiu ĉi tre promes'o'plen'a poet'o, kiu dum si'a tut'a viv'o labor'is por re'viv'ig'i Flandr'o'n, nask'iĝ'is en Roeselare (Roulers) kaj mort'is bedaŭr'ind'e en la 24^a jar'o de si'a ekzist'o.

Li est'as la kuz'o de la franc'lingv'a verk'ist'o belg'a, ankaŭ jam inter la mort'int'o'j: Georges Rodenbach.

Fantazi'o.

O Nokt'o.

La last'a Vent'eg'o.

Traduk'is
L. Cogen.

Pol de Mont, profesor'o ĉe la Antverpena Atene'o est'as talent'a poet'o hav'ant'a viv'a'n imag'o'n kaj rimark'ind'a'n facil'ec'o'n por la vers'farad'o. Li verk'as prefer'e mal'long'a'j'n vers'aĵ'o'j'n, scen'o'j'n el ordinar'a viv'o, en kies pri'skrib'o li oft'e uz'as la infan'a'j'n aŭ popol'a'j'n naiv'a'j'n esprim'o'j'n. Tio okaz'as precip'e en li'a'j ĉarm'a'j jun'ec'a'j vers'aĵ'o'j, kiu'j est'as plen'a'j je poezi'o kaj bel'et'e verk'it'a'j.

Iu'j riproĉ'as al li'a'j verk'o'j, almenaŭ al la last'a'j ke ili ne ĉiam supr'e'n'ig'as la kor'o'n aŭ la spirit'o'n kaj est'as sen'cel'a'j pri'skrib'o'j.

Krepusk'o.

(Valavond).

Neĝ'a tag'o.

(Sneeuwdag).

Traduk'is
Maurice Seynaeve.

Per tiu nom'o est'as kon'at'a la Antverpena poet'in'o Mathilda Ramboux. Tiu talent'a verk'ist'in'o donac'is al la flandr'a literatur'o ar'o'n da delikat'a'j poezi'o'j, plen'a'j je delikat'kolor'a'j pentr'aĵ'o'j kaj supr'e'n'ig'a'j sent'o'j; ŝi'a'j proz'a'j novel'et'o'j diferenc'as nur de ili laŭ la form'o. La tem'o'j de ŝi'a'j verk'o'j est'as ĉerp'it'a'j precip'e el la viv'o de infan'o'j. Hilda Ram pentr'as tial ke natur'e ŝi est'as pentr'ist'in'o: ŝi pentr'as eĉ kiam ŝi rakont'as.

La Gren'makler'ist'o.

(De Graanmakelaar).

La makler'ist'o Holdings, kruc'ig'int'e la brak'o'j'n, sid'iĝ'is pri'pens'ant'a en la dom'o de Schrikkel, en li'a specimen'ĉambr'o. Li pri'pens'ad'is kaj tio ne oft'e okaz'is. Kutim'e li ne hav'is temp'o'n por pens'i. Komerc'ist'o li est'is, gren'komerc'ist'o, kaj ĝis antaŭ kelk'a'j monat'o'j en tut'a la mond'o est'is nur unu afer'o, kiu posed'is la ebl'ec'o'n interes'i li'n, kaj tiu afer'o est'is gren'o. Li est'is ĉirkaŭ'at'a per la gren'o ĝis super la orel'o'j; nur gren'o'n li kon'is; la mond'o por li est'is gren'o.

Gren'o, gren'o, ĉiam gren'o. Ne nur li'a specimen'ĉambr'o sed li'a skrib'o'tabl'o, li'a'j ŝrank'o'j kaj tabul'et'o'j est'is super'ŝut'it'a'j per ĝi; la gren'o est'is dis'sem'it'a tra li'a ĉambr'o; ĝis en li'a kuŝ'ej'o oni trov'is gren'o'n. Kiam li el'poŝ'ig'is si'a'n naz'tuk'o'n, la gren'o ek'pluv'is; kiam li for'pren'is si'a'n ĉapel'o'n, la gren'er'o'j fal'is el la ĉapel'bord'o'j, kaj la serv'ist'in'o, kiu bros'is li'a'j'n ŝu'o'j'n, kutim'is zorg'e sku'i ĉiu'n ŝu'o'n antaŭ ol met'i la man'o'n en ĝi'n kaj ek'bros'i. Ĉu do est'as mir'ig'e ke ankaŭ en li'a kap'o rest'is lok'o nur por gren'o? Li'a mal'gras'a, sek'a, pergamen'a vizaĝ'o est'is por la komerc'ist'o'j, kiu'j kun li inter'rilat'is, pli bon'a sci'ig'il'o ol ĉi'a'j ebl'a'j komerc'a'j telegram'o'j kaj bors'a'j aviz'o'j. Sur li'a vizaĝ'o, ĉia pli'kar'iĝ'o aŭ mal'pli'kar'iĝ'o est'is leg'ebl'a kiel nigr'e sur blank'e; efektiv'e, li'a pint'a menton'o ir'is supr'e'n aŭ mal'supr'e'n laŭ la gren'o, kaj mal'long'ig'is aŭ pli'long'ig'is li'a'n vizaĝ'o'n, tiel far'ant'e ĝi'n pli aŭ mal'pli sever'a, ĉar serioz'e streĉ'it'a ĝi rest'is ĉiam.

Kaj tamen, tiu hom'o est'is ankoraŭ en la flor'ec'o de la jar'o'j, en la temp'o kiu'n la ali'a'j hom'o'j uz'as por la plezur'o'j, por ne'halt'ig'ebl'a ĉas'o al divers'a'j kontent'iĝ'o'j kaj van'aĵ'o'j. Li est'is apenaŭ tri'dek'jar'a. Sed, de li'a'j plej'jun'a'j jar'o'j, la gren'o sen'ig'is li'n je ĉia viv'o'ĝoj'o. Li est'is unu el tiu'j hom'o'j kiu'j pov'as viv'i nur por unu afer'o, kies spirit'akr'ec'o ne est'as sufiĉ'e fort'a por ating'i larĝ'a'n horizont'o'n; li kon'is nur unu afer'o'n: Gren'o, gren'o. Tiu vir'o si'n trov'is do en la ĉambr'o kaj pri'pens'ad'is. Kaj tiu'foj'e ne pri gren'o li pens'is; li pens'is pri vir'in'o! Pri vir'in'o jes! Li est'is edz'iĝ'ont'a, li dev'is edz'iĝ'i, li ne pov'is far'i ali'e.

Antaŭ kelk'a'j monat'o'j li'a patr'in'o est'is mort'int'a. Kiam ŝi sent'is ke la fin'o al'proksim'iĝ'as, ŝi al'vok'is si'a'n fil'o'n kaj dir'is al li:

«Antonio, mi'a fil'o, mi baldaŭ las'os vi'n sol'a sed aŭskult'u mi'a'n konsil'o'n kaj sekv'u ĝi'n. Ne las'u ekspluat'i vi'n de fremd'ul'o'j: vi'a ne'sci'ec'o pri mastr'aĵ'a'j afer'o'j pov'os kaŭz'i tro da mal'profit'o al vi. Serĉ'u serioz'a'n, fervor'a'n edz'in'o'n, ne tro jun'a'n, ne tro super'eg'a'n al vi'a rang'o; vir'in'o'n kiu okup'as si'n tut'e pri si'a mastr'aĵ'o. En la trov'o de tia vir'in'o, mi'a fil'o, si'n trov'os por vi la feliĉ'o.»

Kaj Holdings, kiel bon'a fil'o, akcept'is la patr'in'a'n konsil'o'n, kaj nun li est'is baldaŭ plen'um'ont'a ŝi'a'n dezir'o'n. Unu'e li ne sci'is kiel entrepren'i la afer'o'n. Li ja renkont'is tie aŭ tie ĉi fraŭl'in'o'j'n kiu'j ŝajn'is plen'um'i ĉi'a'j'n postul'o'j'n, sed kia'manier'e akir'i cert'ec'o'n? Holdings, kiel ĉiu honest'a komerc'ist'o, ne am'is spekulaci'o'j'n. Edz'iĝ'i kun iu ajn, je l’ traf'o, tio tut'e ne al'log'is li'n. Ceter'e, li est'is tim'em'a rilat'e la vir'in'o'j'n. Li ne sci'is kiel al'proksim'iĝ'i al ili, kiel ek'inter'rilat'i. Tio est'is mal'agrabl'a temp'o por Holdings: por la unu'a foj'o vek'iĝ'is en li la konsci'o ke ekzist'as en la mond'o io ali'a krom gren'o.

Traduk'is
O. Van Schoor.

El «De Famili'e Schrikkel.»
(La famili'o Sĥrikel.)

Sankt'a Nikolao[31].

(Sinter Klaas).

Traduk'is
Raym. Van Melckebeke.

J. Noterdaeme (loĝ'as en Bruĝ'o) pres'ig'is kelk'a'j'n poezi'a'j'n verk'o'j'n, kiu'j ĉarm'as la spirit'o'n per la freŝ'ec'o kaj am'ind'ec'o de la ide'o'j kaj la ec'o'j de l’ vers'o'j.

Kio'n vi dezir'as?

(Wat wilt gij?)

Traduk'is
Maurice Seynaeve.

Frank Lateur, pseŭdo'nom'e Stijn Streuvels, est'as jun'a pan'ist'o loĝ'ant'a en la mal'grand'a urb'et'o: Avelghem, ĉe la bord'o de l’ Skeld'o[32]. Li est'as la nev'o de G. Gezelle, glor'a flandr'a poet'o. De kvin aŭ ses jar'o'j, li publik'ig'as proz'a'j'n verk'o'j'n kiu'j ĝu'as entuziasm'a'n sukces'o'n, precip'e en Holando. Kaj, efektiv'e, la verk'o'j de tiu mir'ig'a pan'ist'o merit'as tiu'n sukces'o'n: li'a'j rakont'o'j est'as skrib'it'a'j per lingv'o tre riĉ'a je impres'a'j vort'o'j kaj figur'o'j, ĉarm'o'plen'a kaj bel'son'a. Li sekv'as en la proz'a literatur'o la voj'o'n, kiu'n majstr'e montr'is por la poezi'o G. Gezelle, sed li tut'e ne imit'as la religi'a'n ideal'ism'o'n de si'a glor'a parenc'o: kelk'a'j eĉ jam riproĉ'is al li li'a'j'n material'ist'a'j'n em'o'j'n. Ŝajn'as ke oni pov'os konsider'i li'n kiel iniciator'o'n de nov'a, viv'o'plen'a kaj glor'a skol'o en la proz'a flandr'a literatur'o.

Fragment'o el «La Rikolt'o».

En la verk'o «La Rikolt'o», Stijn Streuvels pri'skrib'as la voj'ir'ad'o'n kaj terur'a'n labor'ad'o'n de l’ flandr'a'j labor'ist'o'j kiu'j, ĉiu'jar'e, pied'ir'e ir'as Franc'uj'o'n por tie, dum varm'eg'a'j long'a'j tag'o'j, far'i la rikolt'o'n de l’ vast'eg'a'j franc'a'j kamp'o'j. Sen'dub'e, la Esperant'ist'o'j de Nord'a Franc'uj'o memor'as pri tiu'j grup'o'j da rapid'ant'a'j hom'o'j kiu'j, ĉirkaŭ la jar'mez'o, ŝarĝ'it'a'j per pak'aĵ'o'j kaj rikolt'il'o'j, sen'tim'e marŝ'as al ne'kon'at'a land'o cel'ant'e per'labor'i la neces'a'n mon'o'n por tra'viv'i, en si'a'j vilaĝ'o'j, la long'a'j'n vintr'o'j'n. Nun'temp'e, pli'mult'o da ili uz'as la vagon'ar'o'j'n.

Sur la unu'a'j paĝ'o'j de la verk'o, la aŭtor'o pri'skrib'as la en'am'iĝ'o'n de tim'em'a jun'ul'o: Rik, al Lida, frat'in'o de li'a amik'o: Wies[33]. Post'e Rik, kvankam tro jun'a kaj tro sen'fort'a, obstin'as akompan'i Wies’on kaj grup'o'n da vilaĝ'an'o'j, direkt'at'a'j de Krauwel[34], al Franc'uj'o. La vir'in'o'j akompan'as la grup'o'n ĝis la lim'o'j de l’ vilaĝ'o kaj tie, post long'a'j adiaŭ'aĵ'o'j, las'as la for'ir'ant'o'j'n:

«Tiel'e, ili kuraĝ'e paŝ'ad'is el si'a vilaĝ'o en ali'a'n, ĉiam antaŭ'e'n dum la tut'a tag'o ĝis kiam, vesper'e kaj jam en ne'kon'at'a land'o, ili pet'is fremd'a'n farm'ul'o'n pri lok'o por dorm'i.

Rik sent'is kun terur'o kiel la inter'spac'o ĝis li'a hejm'o pli'grand'iĝ'as; li plej'oft'e paŝ'ad'is mut'e kaj prem'it'e kun'e kun la grup'o, pens'ant'e pri la fremd'a land'o kie'n li ven'is kaj pri ĉiu'j ĝi'a'j terur'aĵ'o'j, kiu'j'n li'a'j kun'ul'o'j sen'tim'e pri'parol'is; tiam re'e li sonĝ'is pri la hejm'o kaj pri ĉio kio nun viv'ad'is tie dum li'a for'est'ad'o. Tio ŝajn'is nun al li tiel kviet'a, feliĉ'a lok'o, en kiu li dum la last'a mal'long'a antaŭ'somer'o tra'viv'is si'a'n tut'a'n feliĉ'o'n. Tiu'j'n vesper'o'j'n ĉiu'j'n li sent'is kun ili'a feliĉ'ig'a dolĉ'ec'o, kaj ĉi tie, en la ne'kon'at'a sen'hom'a land'o, atak'is li'n grand'a ĉagren'o pro tiu pas'int'a ĝu'ad'o.—«Kio'n ili far'os al mi?» li pens'is, kaj la grand'a'j okaz'ont'aĵ'o'j de l’ mal'facil'a somer'o, kun ĝi'a terur'a brul'eg'o, ek'aper'is antaŭ li. Boele[35] est'is rakont'int'a al li tim'ig'a'j'n afer'o'j'n pri la sun'danc'ad'o sur la gren'kamp'o! Sed post'e, li trov'is re'e nov'a'n kuraĝ'o'n pro la fort'a konfid'o de l’ kun'ul'o'j kiu'j apud li marŝ'ad'is. «Ha, ha!» ek'rid'is Wies, «ni est'as la du plej jun'a'j, ili iom indulg'os ni'n kaj kiam ni ne pov'os plu'e el'port'i, ni fal'ig'os ni'n kaj ŝajn'ig'os ni'n mort'int'a'j dum du'on'o da tag'o!»

La ali'a'j paŝ'ad'is, antaŭ'e'n'puŝ'at'a'j de l’ dezir'o komenc'i la labor'o'n.

—«Tie ni pov'os fin'e don'i liber'ec'o'n al la brak'o'j! Ĉi tie ĉiu'j'n gren'kamp'o'j'n ni al'rigard'as kaj, antaŭ ol komenc'iĝ'us la lud'o, ĉio est'us jam rikolt'it'a! Tie est'as io ali'a,—gren'o, ĉie gren'o vast'e kiel mar'o!»

Rik mir'ig'it'a rigard'is tiu'j'n vir'o'j'n en ili'a'j'n okul'o'j'n: ili ĉiu'j nun far'iĝ'is li'a'j grand'a'j frat'o'j kaj de ili li esper'is grand'a'n help'ad'o'n. Unu long'a'n voj'ir'tag'o'n sekv'is ali'a: ili mal'long'ig'is la nokt'o'j'n kaj fru'e rapid'is, ĉiam puŝ'at'a'j mal'proksim'e'n al Sud'o. Sur la eben'a erik'a voj'o, ili ŝajn'is nigr'a mov'iĝ'o de hom'o'j, for'pel'it'a'j vag'ist'o'j ĉas'ant'a'j la feliĉ'o'n. Ili lac'iĝ'is fin'e, kaj bru'o'j kaj kant'o'j jam ĉes'is de long'e; ili paŝ'ad'is ne'rigard'ant'e kaj mal'oft'e parol'is. Post ĉiu'j tiu'j tag'o'j de ir'ad'o, ili vid'is dekstr'e kaj mal'dekstr'e, flank'e de l’ larĝ'a voj'o, sen'lim'o'n da ne'riĉ'a'j frukt'o'kamp'o'j kaj en ili, ĉi tie kaj tie dis'lok'it'a'j, ĉie sam'a'j'n preĝ'ej'tur'o'j'n alt'iĝ'ant'a'j'n el ar'o da mal'alt'a'j dom'o'j. Pli mal'proksim'e, la spac'o'j est'is mal'plen'a'j kaj la horizont'o etend'iĝ'is super ne'mezur'ebl'a'j riĉ'a'j kamp'o'j kaj marĉ'ej'o'j. Ili ir'ad'is, en ĉiu'j inter'sekv'a'j tag'o'j, laŭ la sam'a direkt'o, ne halt'ant'e, manĝ'is je fiks'it'a'j hor'o'j sur la voj'o kaj dorm'is en gren'ej'o aŭ sub la ĉiel'o. Tag'e la sun'o far'iĝ'is tim'ind'e varm'a, la nokt'o'j far'iĝ'is ne'mal'varm'a'j kaj, pli kaj pli, ili sent'is ke la Sud'a'land'o jam ne kuŝ'is mal'proksim'e. Je l’ tag'iĝ'o de ia tag'o, ili vid'is la tur'o'j'n de urb'o tra la nebul'o;—laŭ la dir'o de Krauwel, ili dev'as ĝi'n las'i je l’ mal'dekstr'a flank'o, post'e ili dev'os tra'ir'i ali'a'n pli grand'a'n kaj, post ĝi, kuŝ'is la kamp'o'j kie ili est'as falĉ'ont'a'j kaj rikolt'ont'a'j.

Kun grand'a sci'am'o, la rikolt'ist'o'j en'ir'is tiu'n urb'o'n; per grand'eg'a'j okul'o'j ili rigard'is tiu'j'n riĉ'a'j'n strat'o'j'n, ne pov'is plu spir'ad'i mez'e de ĉiu'j tiu'j hom'o'j kaj dom'o'j. Ili vol'us ĉi tie rest'ad'i long'a'temp'e kaj ĉiu'j'n tiu'j'n mir'ind'aĵ'o'j'n ĉiel rigard'ad'i, sed la labor'o atend'is pli mal'proksim'e kaj Krauwel ordon'is ne dis'iĝ'i por ke neni'u perd'iĝ'u. Post la urb'o, ili en'ir'is nov'a'n land'o'n; la blu'aĵ'o de l’ ĉiel'o pend'is ŝajn'e pli alt'e super spac'eg'o plen'a je frukt'o'j: larĝ'a'j gren-, aven- kaj horde-kamp'o'j kaj herb'ej'o'j, ne lim'ig'it'a'j per voj'et'o'j aŭ lim'fost'o'j, dekstr'e kaj mal'dekstr'e de la larĝ'a voj'o kiu'n border'is kvar vic'o'j da arb'eg'o'j: ili ŝajn'is marŝ'ad'i sub la nav'o de grand'eg'a preĝ'ej'o kaj, inter la trunk'o'j, star'is la alt'a'j fenestr'o'fost'o'j, post kiu'j kuŝ'is tiu tut'a sun'plen'a mond'o.

Je l’ fin'o de l’ tag'o, ili al'ven'is al farm'o'dom'o.

—«Ĉi tie,» dir'is Krauwel, «ni komenc'as la unu'a'n labor'o'n» kaj li rakont'is mult'e da detal'o'j pri la farm'ul'o kun kiu preskaŭ ĉiu'j est'is kon'at'iĝ'ont'a'j».

(Tiam la aŭtor'o pri'skrib'as la falĉ'ad'o'n de kamp'o'j de trifoli'o'j; post'e la grup'o al'ir'as ali'a'n farm'o'dom'o'n kie ĝi komenc'os la ver'a'n rikolt'ad'o'n.)

«Est'is ankoraŭ mez'e en la nokt'o kiam ili, lev'iĝ'int'e, re'e star'is ekster la dorm'o'tend'o, tut'e pret'a'j por la labor'o, vest'it'a'j per si'a larĝ'a mal'long'a pantalon'o kaj blu'a lan'a kamizol'o, kiu la larĝ'a'n brust'o'n sen'prem'e ĉirkaŭ'pren'is kaj ĝi'n kun la rond'a'j brak'o'j las'is nud'a'j.

Ĉi tie kaj tie, iu frot'is la dorm'o'dezir'o'n for el l’ okul'o'j kaj demand'e rigard'is al la ĉiel'o. La last'a'j stel'o'j ankoraŭ montr'iĝ'is kaj ankaŭ sen'lac'a lun'o, en la vast'a pal'e'blu'aĵ'o super ili'a'j kap'o'j.

—«Rapid'e, vir'o'j, ek'kapt'u vi'a'j'n rikolt'il'o'j'n, ni ek'ir'as.»

Freŝ'et'a blank'aĵ'o etend'iĝ'is super la kamp'o'j kaj ne unu gren'a ŝtip'et'o mov'iĝ'is; kelk'a'foj'e gril'o ek'grinc'is kaj en la mal'proksim'o kri'is arb'ar'strig'o.

—«Ni est'as ĉi tie tut'e sol'a'j», dir'is Kretse[36].

—«Jes, kaj en ni'a'n ar'o'n ven'os tuj la sun'a moŝt'o», mok'e ek'rid'is Sneyer[36], «ĉu vi vid'as tie kiel ĝi'a pord'o mal'ferm'iĝ'as?»

Li montr'is la ruĝ'iĝ'a'n bril'o'n kiu, simil'a al alt'iĝ'ant'a polv'o'fum'o, en la Orient'o kolor'ig'is la ĉiel'o'n.

—«Mi unu'a!» dir'is Boele, kaj li'a rikolt'il'o de'ĵet'is plen'brak'o'n da gren'ŝtip'et'o'j.

Tio est'is la signal'o: ĉiu far'is kruc'o'sign'o'n por bon'a komenc'o, kraĉ'is en la man'o'j'n kaj jen komenc'iĝ'is la ĉie'a batal'ad'o de l’ rikolt'il'o kaj de l’ zum'ant'a de'ĵet'at'a gren'o. La vir'o'j star'is laŭ long'a vic'o, tre mal'proksim'e unu de la ali'a, tiel ke ili apenaŭ pov'is si'n reciprok'e vid'i, klin'iĝ'ant'a'j al si'a labor'o en sen'ĉes'a korp'a balanc'iĝ'o. La tag'lum'o jam supr'e'n'ramp'is super ili'a'j dors'o'j, dum ili ne ali'ig'is la rigard'o'n aŭ la spir'ad'o'n. Mal'rapid'e al'ven'is la sun'o kiu en'sorb'is la maten'freŝ'et'o'n kaj la varm'eg'o baldaŭ komenc'is pez'i sur ili'a'j korp'o'j. Kun la el'ŝpruc'o de la ŝvit'o, la rikolt'ist'o'j unu'a'foj'e sent'is la al'ven'o'n de si'a tut'a fort'o; ili firm'ig'is la krur'o'j'n, ten'is la kap'o'n rekt'a super la kurb'ig'it'a korp'o kaj de nun la ŝvit'o pov'is facil'e de'flu'i de ili; neni'a'j varm'o'fort'o'j pov'is ĝi'n difekt'i. Ili balanc'eg'is la brak'o'j'n mov'it'a'j'n de potenc'a ek'mov'o: la mal'dekstr'a hok'is la ond'e'flu'ant'a'n gren'o'n, dum la dekstr'a ĵet'is la rikolt'il'o'n per fulm'a mov'o supr'e'n, kaj kun subit'a zum'o mal'supr'e'n, tiel ke la tut'a plen'hok'o de'tranĉ'it'a zum'ant'e de'fal'is ter'e'n. Best'o'j'n simil'is ili, tiel star'ant'a'j, kvar'pied'e mov'iĝ'ant'a'j en si'a liber'a lert'a ag'ad'o, ekscit'at'a'j kaj super'ŝut'at'a'j de la turment'ant'a brul'eg'o de l’ sun'o, ĉiam antaŭ'e'n'ramp'ant'a'j kaj frap'ant'a'j, terur'e frap'ant'a'j sen ia plej mal'long'a ĉes'o, ĝis la rikolt'il'o mal'akr'iĝ'is. Tiam ili ĝi'n bat'is per la martel'o, akr'eg'e bru'ig'is la ŝtal'o'n per la akr'ig'il'o kaj re'komenc'is per re'akr'ig'it'a il'o.

Dum la post'tag'mez'o'j, est'is terur'e. La tut'a kamp'o est'is tra'brul'eg'at'a de kri'eg'ant'a sun'o, kiu nun kiel brul'ant'a fajr'o rekt'e de'fal'is de la ĉiel'o. La plej jun'a'j rikolt'ist'o'j ĉiu'foj'e sent'is tim'a'n kor'prem'o'n, kiam ili dev'is al'ir'i al tiu brul'eg'o kaj ek'atak'i tiu'n varm'eg'o'n kaj la gren'a'n fort'o'n. La ali'a'j neni'o'n pri'pens'is kaj kviet'e ir'is antaŭ'e'n; ili tir'is la rand'o'n de l’ ĉapel'o antaŭ la okul'o'j'n kaj, kun klin'it'a kap'o, ili si'n ĵet'is antaŭ'e'n kaj per la hok'o kapt'is la gren'o'n, por pli'grand'ig'i la breĉ'o'n en la dik'a mur'o de fojn'ŝtip'o'j, kiu, kun hom'a alt'o kaj ĉiam ne'tra'vid'ebl'a, tie antaŭ ili star'ad'is.

—«Kie vi prefer'us nun vi'n trov'i, Kretse,» mok'ant'e demand'is Sneyer, «flank'e de vi'a Karolinjo kun freŝ'a bier'glas'o en la «Herb'ej'a Flor'o[37]» aŭ lud'ant'e en la Skeld'a'j ond'o'j, vesper'e, apud la hejm'o?»

Neni'u hav'is sufiĉ'e da kuraĝ'o por rid'i pro la ŝerc'o de Sneyer;—la sun'o ĉi tie fajl'is tiel terur'e, ili'a gorĝ'o far'iĝ'is tiel sek'a ke ili ne pov'is plu spir'ad'i, kaj la ŝvit'o de'gut'is flu'ant'e el la haŭt'o. Kiu est'is la sen'saĝ'ul'o kiu nun ek'parol'is pri bier'o, pri tiu bon'a, mal'varm'et'a, ŝaŭm'ant'a bier'o el la freŝ'a kel'o de la «Herb'ej'a Flor'o» kaj pri la dolĉ'a'j Skeld'a'j ond'o'j en la vesper'o! Di'o de l’ ĉiel'o! Vid'u kiel ili pen'as por ne fal'i.

Rik spir'eg'is kiel kur'ad'int'a hund'o, li ne sent'is plu la ter'o'n sub si'a'j pied'o'j; li'a'j okul'o'j ne vid'is la bril'a'n lum'o'n de l’ tag'o kaj li'a korp'o est'is tut'e rost'at'a. Li'a'j brak'o'j sen'ĉes'e balanc'iĝ'ad'is, sed li ne sci'is kiu mov'as ili'n. De temp'o al temp'o, li viŝ'is per la ĉemiz'manik'o'j la ted'a'n ŝvit'o'n el la okul'o'j kaj rigard'is dekstr'e'n kaj mal'dekstr'e'n, por vid'i ĉu apud li neni'u kun'ul'o fal'is mort'int'a.

—«Ĉu neniam pluv'as en ĉi tiu land'o?» li mal'laŭt'e dir'is al Labbe[38] kiu, simil'a al viv'ant'a diabl'o, je li'a dekstr'a flank'o sving'eg'is la brak'o'j'n.

—«Jes, pluv'i, knab'o, pov'as ĉi tie pluv'eg'i dum kvin semajn'o'j, tiel sam'e kiel hejm'e, sen ĉes'o, kaj tiam ni pov'as ni'n etend'i en la tend'o kaj konsum'i ni'a'n tut'a'n mon'o'n. La veter'o est'as bon'a, knab'o, iom akr'a sed kun la temp'o vi cert'e kutim'os je ĝi».

—«Pluv'i, ho, se pluv'us nur unu tag'o'n!» dezir'is Rik, «mi ne sci'as kiom mult'e mi don'us por unu gut'o da akv'o el la ĉiel'o aŭ fragment'o da nub'o antaŭ la sun'o».

Sed la brul'eg'ant'a'j radi'o'j akr'e kri'eg'is kiel insult'kri'a turment'ad'o.

La jun'ul'o tamen est'is konsol'it'a de Labbe kaj li ek'hav'is nov'a'n kuraĝ'o'n ĉar li esper'is ke, post iom da temp'o, li hard'iĝ'os kontraŭ tiu sufer'eg'o de l’ varm'o kaj ke li pov'os facil'e labor'ad'i kiel la ali'a'j rikolt'ist'o'j.

Lida, la hejm'o kaj li'a tut'a am'o, ĉio jam est'is en'nebul'iĝ'int'a, du'on'e dron'int'a en ne'tuŝ'ebl'a mal'proksim'a pas'int'ec'o; li jam ne trov'is i'a'n moment'o'n aŭ plezur'o'n por pri'pens'i tia'j'n objekt'o'j'n; la tag'o'j est'is ne nur varm'a'j kaj lac'ig'a'j sed tiel eg'e long'a'j: la tut'a'n tag'o'n ili dev'is labor'i kaj, post kelk'a temp'o, li far'iĝ'is tiel lac'eg'a kaj lam'ig'it'a ke li ek'mir'is ke la krur'o'j sub li'a korp'o ne mal'firm'iĝ'is; li est'is turment'at'a de grand'eg'a dorm'o'dezir'o kaj jam pet'is neni'o'n ali'a'n ol ripoz'o'n; krom tio ĉio montr'iĝ'is van'a kaj sen'raci'a: dorm'i, dorm'i, dorm'ad'i! far'iĝ'is li'a sol'a dezir'o. «Met'u mi'n i'e'n sub arb'o aŭ sur la sterk'amas'o'n, por ke mi mort'u, sed ripoz'i, ho ripoz'ad'i mi pov'u!» li pens'is, sed neni'o'n dir'is, ĉar li vol'is, kiel la ali'a'j, montr'i si'n fort'a.

—«Ĉu la sun'o nun jam danc'is?» li demand'is Wies’on. Ŝajn'is al li ne'ebl'e ke pli varm'e far'iĝ'os. Eĉ nokt'e ili ne trov'is plu la san'ig'a'n freŝ'ec'o'n; neni'u gut'o da akv'o fal'is plu el la polv'o'plen'a aer'o. Est'is kvazaŭ temp'o sen tag'o'j: long'a daŭr'o de brul'eg'a sun'bril'ad'o sen vesper'o aŭ maten'dolĉ'o. La mal'lum'o kaj la stel'o'j, kiu'j antaŭ'e tiel bon'e pov'is esting'i la varm'eg'fajr'o'n, nun sulfur'iĝ'is kaj la ĉiel'o mal'ferm'iĝ'is kaj re'ferm'iĝ'is, ŝir'it'a de tim'ig'a'j fulm'o'sag'o'j. Antaŭ la tag'o kaj la lum'o, re'e al'ven'is la nov'a varm'o, kiu neni'e trov'is vent'o'n aŭ tru'o'n por est'i for'blov'it'a kaj ĉiam amas'iĝ'is, kiel en hejt'at'a forn'o. Kiam al'ven'os liber'ig'o aŭ freŝ'ec'o? aŭ ĉu ni ĉiu'j brul'iĝ'os ĉi tie, Di'o mi'a? Kaj neni'e ia ĉes'o aŭ fin'o; ili rest'is ĉiam en'ŝlos'it'a'j per tiu terur'a ĉirkaŭ'bar'il'o de l’ gren'o: ŝajn'is ke ĝi sen'ĉes'e el la ter'o kresk'ad'is, dum ili antaŭ si ĝi'n de'ĵet'is.

Neni'u rikolt'ist'o ankoraŭ parol'is aŭ rakont'is dum la labor'ad'o: ili tim'is tiu'n potenc'a'n supr'a'n mal'amik'o'n kaj mut'e daŭr'ig'is labor'i, dum ili tim'ant'e atend'is ĝis unu el tiu'j radi'o'j al'port'os la mort'o'n.

Rik sent'is, ĉi tiu'n tag'o'n, ke li mal'san'iĝ'is kaj ke grand'a mal'fort'o li'n sub'prem'is. Vesper'e, li mal'rapid'e sekv'is la grup'o'n al la pajl'a tend'o kaj tie fal'is sen'fort'a sur si'a'n lit'o'n.

—«Mi pov'u long'e rest'ad'i ĉi tie ne vid'ant'e de'nov'e la tag'a'n lum'o'n», li dezir'is.

Tiu'j mal'mult'a'j hor'o'j est'is por li tiel strang'a'j: li ne sci'is plu ĉu li'a est'ad'o est'is dorm'o aŭ mal'dorm'o. Li loĝ'is de'nov'e en si'a vilaĝ'o sed ne kuraĝ'is tio'n kred'i.

Mir'ind'e: tie, apud la tili'o, li est'is atend'ant'a Lida’n. Li vid'is ŝi'n al'ven'ant'a'n en la blank'a, hel'a sun'lum'o kaj rimark'is tiel klar'e la klin'iĝ'o'n de ŝi'a tali'o kaj la mov'iĝ'ad'o'n de ŝi'a'j vest'aĵ'o'j dum la marŝ'o. Majest'e blov'is ĉi tie la vent'o tra la nov'a printemp'o; est'is san'ig'a freŝ'ec'o en la ombr'o sub la verd'a'j foli'o'j.

Vent'o kaj ombr'o! ĉu de long'e ĉio tio ne neni'iĝ'is? Lida star'is kaj ekzamen'is li'n per si'a'j mir'ind'e profund'a'j okul'o'j, demand'ant'a'j li'n kio'n li est'as dir'ont'a. Ŝi ne est'is plu tiu Lida, la kapric'a knab'in'o, kiu kelk'foj'e li'n mal'humil'e al'rigard'is, sed la bon'a al'don'it'a frat'in'o, kiu konsent'is don'i al li ĉio'n kio'n li dezir'is, Lida kiu li'n am'is ekstrem'e kaj, dum li'a tut'a viv'o, est'is li'n intim'e kon'int'a. Li serĉ'is apog'o'n sur ŝi kaj ĉirkaŭ'pren'is per si'a brak'o tiu'n graci'a'n tali'o'n. Tie ili nun star'is, vizaĝ'o ĉe vizaĝ'o, tiel ke li sent'is ŝi'a'n frunt'o'n kiu prem'is li'a'n. Ŝi'a'j du man'o'j ten'is li'a'j'n ŝultr'o'j'n kaj li ferm'is la okul'o'j'n, ĉar li ne pov'is el'port'i nek sorb'i ŝi'a'n fort'a'n rigard'o'n nek ĝi'a'n bon'ec'o'n. Sent'o de am'em'o freŝ'ig'is li'a'n intern'aĵ'o'n: est'is la mult'e'kost'a plen'gorĝ'o da akv'o—kiel freŝ'a!—post tiu long'a soif'ig'a tag'o.

—«Lida, Lida, kiel bon'a por mi vi est'as! dum tiu varm'eg'a somer'o, mi est'is sufok'iĝ'ant'a for de vi».

Nun, kiam li est'is sat'ig'it'a, li mal'ferm'is la brak'o'j'n kaj ŝi murmur'is ĉe li'a orel'o:

—«Rik, kial de long'e vi ne dir'is al mi ke vi sufer'is pro soif'o: mi atend'is por trink'ig'i vi'n».

Tie ili ambaŭ sid'is kun'e sur la benk'o. Lida si'n klin'is post'e'n kaj kruc'ig'is la man'o'j'n sur si'a lev'ig'it'a genu'o, kiu ĉarm'e montr'iĝ'is sub la fald'o'j de ŝi'a vest'aĵ'o. Tie ili est'is tut'e sol'a'j; somer'is ekster'e sed ĉi tie pend'is la san'ig'a somer'aer'o kaj ili sent'is la cert'iĝ'o'n, ke neni'u ĝen'us ili'n dum ili'a kun'est'ad'o.

—«Tio tre'eg'e plaĉ'as al mi» pens'is Rik, «kaj ni long'a'temp'e rest'ad'os ĉi tie».

Mult'e'foj'e li aŭd'is, el la mal'proksim'o, la voĉ'o'n de Wies kiu li'n al'vok'is, sed:

—«Ni las'os li'n kri'i kaj ni ne aŭskult'os li'n, ĉu ne, Lida?»

Lida jes'is kaj nun li vid'is ŝi'a'j'n bel'a'j'n okul'o'j'n, plen'a'j'n je sufer'o.

Li frot'is la rest'ant'a'n dorm'o'dezir'o'n kaj tut'a'n la feliĉ'o'n el si'a'j okul'o'j kaj, anstataŭ Lida, Wies star'is antaŭ li, li'n sku'ant'e kaj kri'ant'e:

—«Nu, knab'o! la kamarad'o'j jam de long'e ek'ir'is al la kamp'o».

Dum la unu'a moment'o de ek'tim'iĝ'o, li prefer'us est'i mort'int'a por pov'i viv'ad'i en si'a sonĝ'a mond'o. Tamen li volont'e akompan'is kaj sekv'is Wies’on. Sen'ĉes'e li sent'is en si'a korp'o la san'ig'o'n kaj freŝ'ec'o'n de tiu grand'a feliĉ'o, kaj esper'is ke hodiaŭ li el'port'os pli facil'e la varm'eg'o'n, ĉar li cert'iĝ'is pri la grand'a al'don'it'ec'o de Lida al li.

—«Ĉu vi rest'is por atend'i la sun'o'n?» mok'is Sieper[39].

Rik dir'is neni'o'n; li kapt'is rapid'e si'a'n rikolt'il'o'n kaj kuraĝ'e ek'frap'is por kompens'i la mal'fru'o'n.

—«Vid'u, tie ĝi ek'montr'as si'n», dir'is Boele, «ĝi bril'is tiel ruĝ'e ĉi tiu'n maten'o'n; ĝi danc'os hodiaŭ; fort'a'j far'iĝ'u, vir'o'j! ĝi port'as si'a'n or'e'border'it'a'n kuf'o'n, vid'u ĝi'n!»

Flam'simil'e blank'a est'is la aer'o kaj tie, inter la ond'e'flu'ant'a herb'ar'o, ek'bril'is du'on'a sun'o, ĉirkaŭ'it'a de pur'a or'a har'ar'o. Kaj ĝi rapid'e kaj vid'ebl'e kresk'is, ĝi tut'e en'ir'is la mal'plen'a'n ĉiel'o'n kaj plen'ig'is ĝi'n per akr'a'j sag'o'j.

—«Nun cert'e far'iĝ'os gaj'ig'e», kri'is Sneyer. «Mi kontraŭ la sun'o! unu kontraŭ unu; vesper'e ni vid'os kiu gajn'is kaj merit'is premi'o'n; las'u ĝi'n prem'ad'i: ni des pli fort'e frap'ad'os!»

Kaj la sun'o fort'eg'e ek'prem'is, sed la rikolt'ist'o'j ne mal'fort'iĝ'is. Ili sent'is ĝi'n pik'i tra la mal'pez'a'j, larĝ'a'j vest'aĵ'o'j kaj mord'i ili'a'j'n kap'o'j'n, sed tamen ili kontraŭ'star'is; ili klin'is la kap'o'n kaj la rikolt'il'o, supr'e'n kaj mal'supr'e'n ĵet'it'a, ĉe ĉiu frap'o fulm'e'bril'is. Kun la kresk'ant'a varm'eg'o en'iĝ'is furioz'ec'o en ili'a'j'n brak'o'j'n, kaj ili streĉ'is la membr'o'j'n. Ankoraŭ pli mal'alt'e ili klin'iĝ'is al la ter'o, kun'prem'is la dent'o'j'n kaj las'is la ŝvit'o'n liber'e de'flu'i. Unu foj'o'n Rik kuraĝ'is lev'i la kap'o'n sed li ek'tim'eg'is pro tio kio'n vid'is li'a'j okul'o'j. La sun'o est'is ne plu la mord'ant'a rond'a fajr'bul'o ĉe ia punkt'o de la ĉiel'o sed la tut'a grand'a ĉiel'kupol'o est'is flam'ant'a: neni'o ali'a ol ĉiel'o kaj fajr'o! Ne pluv'is varm'eg'o: est'is rekt'e desegn'it'a'j flam'o'j kiu'j, en la alt'o, mov'iĝ'is kaj mal'supr'e'n'ir'is por lud'i inter la gren'o, ĉirkaŭ kaj apud li kaj super la tut'a tond'it'a kamp'o.

La vir'o'j, Sieper kaj Boele kaj la ali'a'j, ĉie kie'n li rigard'is sur la tut'a vic'o, ili frap'is labor'em'e kaj kri'is si'a'n kant'o'n per raŭk'a gorĝ'o. Ili'a il'o bat'is tim'eg'ind'e, ili naĝ'is en si'a ŝvit'o, sed la brak'o'j des pli rapid'e balanc'iĝ'is, dum la flam'o'j ĉirkaŭ'pren'is ili'a'n korp'o'n.

—«Nun danc'as la sun'o», pens'is Rik, «kio mi nun far'iĝ'os?!»

Fort'a vent'o al'ven'is kaj dis'ĵet'is tiu'j'n flam'o'j'n: ili bukl'iĝ'is kaj tren'iĝ'ant'e turn'iĝ'is supr'e'n! alt'e eksplod'ant'a'j en akr'a'j'n fulm'o'sag'o'j'n, fort'a'j kiel fest'a fajr'o.

Li profund'e kaŝ'is la kap'o'n en la gren'o'n kiu, kiel mir'ind'e! tie en la flam'o'j ne'tuŝ'it'e balanc'iĝ'ad'is.—Li eĉ ne sci'is plu ĉu li ankoraŭ labor'is aŭ ĉu de long'e li de'ĵet'it'a ripoz'ad'is. La kant'o de l’ vir'o'j ĉiam terur'e son'ad'is kaj, kiam li re'e ĉirkaŭ'rigard'is, li vid'is ili'n labor'ant'a'j'n, sen'vest'iĝ'int'a'j'n, kun nud'a'j krur'o'j kiu'j alt'e danc'ad'is laŭ la takt'o de l’ rikolt'il'o. Ĉio ŝajn'e mov'et'iĝ'is ĉirkaŭ li, ek'mov'it'a de l’ potenc'a vent'o kun ĝi'a'j, kelk'foj'e, trem'e'bru'ant'a'j bat'o'j. Tiu krur'o'mov'iĝ'ad'o kaj kant'ad'o far'iĝ'is tiel sen'saĝ'a'j, tiel mir'ind'a'j en tiu terur'eg'a brul'ad'o, kiu per akr'e'kri'eg'ant'a fulm'o'lum'o sur'ŝut'is la tut'a'n mond'o'n. Li prov'is vok'i al Wies, al Boele, al Krauwel por est'i help'at'a kaj kuraĝ'ig'at'a en si'a tim'eg'o, sed la kun'ul'o'j star'is mal'proksim'e je mejl'o'j de li kaj ne aŭd'is li'a'n voĉ'o'n. La ter'o for'mov'iĝ'is de li'a'j pied'o'j kaj li'a'j orel'o'j romp'iĝ'is pro tim'ind'a bru'eg'o. Jen est'is la grand'a sun'o'fest'o, la somer'danc'ad'o, la inter'frap'eg'o de l’ mond'o kaj de l’ sun'o kiu, tie proksim'eg'e ĉirkaŭ'flam'ig'is la gren'o'n.

Rik sent'is ke ĉio tuj fin'iĝ'os en li'a viv'o; fajr'o'sag'o ek'frap'eg'is li'n kaj, fulm'o'tuŝ'it'e, li fal'is post'e'n—tiam, neni'o plu.

Traduk'is
Maurice Seynaeve.

(Uit «De Oogst».)

Jun'a poet'o kies jam el'don'it'a'j verk'o'j prav'ig'as grav'a'n esper'o'n por la est'ont'ec'o. Li plej bon'e pri'skrib'as la kamp'ar'a'j'n vid'aĵ'o'j'n kaj la kamp'ar'an'a'n viv'ad'o'n. Li'a stil'o, ia'foj'e iom trivial'a, sam'e bon'eg'e si'n al'mezur'as al ideal'a sent'ad'o kaj popol'a dir'ad'o aŭ farad'o. Li tamen kun special'a lert'ec'o verk'as popol'a'j'n ĉu energi'a'j'n kamp'ar'an'a'j'n ĉu ĉarm'a'j'n knab'in'a'j'n kant'o'j'n. Li nun'e ĝu'as grand'a'n sukces'o'n en si'a land'o.

Jen du fragment'o'j el unu el li'a'j last'a'j kaj plej rimark'ind'a'j verk'o'j: «La Lin'kamp'o» (De Vlasgaard).

Traduk'is
Maurice Seynaeve.

Jun'a pentr'ist'o el Derdermond’o; kiel li poet'e pentr'as per penik'o, tiel ankaŭ li pentr'as per la plum'o la kamp'a'j'n aŭ vilaĝ'a'j'n scen'o'j'n en kies mez'o li viv'as.

Pluv'et'ad'o.

(Stille reg'e'n).

Traduk'is
Raym. Van Melckebeke.

La ritm'o'n oni ricev'as en Esperant'o per la harmoni'a altern'ad'o de silab'o'j akcent'it'a'j kaj ne'akcent'it'a'j, kun'ig'it'a'j en «pied'o'j'n».

La kun'iĝ'o de unu silab'o akcent'it'a (ˉ) kun unu aŭ kelk'a'j silab'o'j ne'akcent'it'a'j (˘) est'as nom'at'a «pied'o».

La plej uz'at'a'j pied'o'j est'as: troke'o ˉ ˘, jamb'o ˘ ˉ, daktil'o ˉ ˘ ˘, amfibrak'o ˘ ˉ ˘, anapest'o ˘ ˘ ˉ.

Vers'aĵ'o pov'as est'i skrib'it'a aŭ per pied'o'j unu'spec'a'j (ĉiu'j pied'o'j est'as sam'spec'a'j) aŭ per pied'o'j miks'it'a'j (la pied'o'j est'as divers'a'spec'a'j): ĉi tie sen'nombr'a'j kombin'o'j est'as ebl'a'j.

La antaŭ'last'a silab'o de la vort'o'j est'as ĉiam akcent'it'a: Ekz.: vo̅rto, par'o̅l’.

Est'as ĉiam ne'akcent'it'a'j la silab'o'j kiu'j kuŝ'as antaŭ aŭ post akcent'it'a silab'o. Ekz.: ărba̅rŏ.

En vort'o'j hav'ant'a'j pli ol 3 silab'o'j'n, la silab'o'j (krom la 3 last'a'j) est'as akcent'at'a'j laŭ'vol'e; sed ĉiam star'as la ĝeneral'a regul'o: ke ne pov'as est'i akcent'it'a'j la silab'o'j kiu'j kuŝ'as antaŭ aŭ post akcent'it'a silab'o. Ekz.: oni pov'as uz'i: so̅nŏri̅lŏ kaj sŏnŏri̅lŏ.

La unu'silab'a'j vort'o'j est'as akcent'at'a'j aŭ ne'akcent'at'a'j laŭ'vol'e.

Kiam unu'silab'a vort'o antaŭ'ir'as du'silab'a'n, la akcent'o de la du'silab'a vort'o pov'as est'i for'port'at'a sur la unu'silab'a'n vort'o'n. Ekz.:

(D^ro Zamenhof—En sonĝ'o).

Tiu ĉi last'a regul'o, laŭ ni'a opini'o, dev'as est'i rigard'at'a kiel poezi'a permes'o, kiu'n oni dev'as uz'i kiel ebl'e plej mal'oft'e kaj nur kiam la senc'o de la fraz'o al'juĝ'as grav'a'n signif'o'n al la unu'silab'a vort'o.

Ekzempl'o'j.

a/ Vers'aĵ'o unu'spec'a: nur troĥeoj (ˉ ˘); ĉiu'j vers'o'j est'as simil'a'j:

(Paĝ'o'j el fl. literat.; paĝ'o 72).

b/ Vers'aĵ'o miks'pied'a: 2 daktil'o'j (ˉ ˘ ˘) kaj 1 troke'o (ˉ ˘). Ĉiu'j vers'o'j est'as simil'a'j:

(Paĝ'o'j el fl. literat.; paĝ'o 73).

c/ Vers'aĵ'o miks'pied'a kun vers'o'j regul'e mal'simil'a'j: est'as simil'a'j la vers'o'j 1 + 3 (: 1 amfibrak'o ˘ ˉ ˘, 1 daktil'o ˉ ˘ ˘ kaj 1 troke'o ˉ ˘) kaj la vers'o'j 2 + 4 (: 1 daktil'o kaj 1 troke'o).

(Paĝ'o'j el fl. literat.; paĝ'o 129).

K. c., k. c.[40].